îbnAbbâs (r.a.) dan yapılan rivayete göre, adı geçen diyor ki:
"Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz Muaz'ı Yemen'e gönderdiğinde ona şöyle (talimatta bulunarak) buyurdu ki: "Şüphesiz sen, kitap ehlinden bir kavme gidiyorsun. Onları önce Allah*tan başka ilah olmadığına ve benim de Ra­sulüllah bulunduğuma şehadette bulunmaya çağır. Eğer bu hususta sana itaat ederlerse, bu defa onlara, Allah'ın üzerlerine her gün ve gecede beş vakit namaz farz kıldığını bildir. Bu hususta sana itaat ederlerse, Cenab-ı Hakk'ın, zenginlerinden alınıp fakirlerine çevrilecek (verilecek) sadakayı, (yani zekatı) farz kıldığını bildir. Bu hususta da sana itaat ederlerse, artık onların nefis (çok kıymetli) mal­larından sakın ve zulme uğrayanın bedduasından kork. Çünkü onun bedduasıyla Allah arasında (engel) hiçbir hi­cap yoktur."
Ebu Hüreyre (r.a.) den yapılan rivayete göre, adı geçen şöyle anlatıyor:
"Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz vefat edince, Ebu Bekir (r.a.) (Onun yerine geçip) halife oldu. Araplardan ise inka­ra sapanlar sapmaya başladı. Ebu Bekir (r.a.) onları tenkil etmeyi, gerekirse kılıç kullanmayı kararlaştırdı. Bunun üzerine Hz. Ömer (r.a.) ona: "Sen nasıl olur da şu insanlar­la savaşırsın? Oysa Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz şöyle buy­urmuştur: "İnsanlarla, La ilahe illallah demelerine kadar savaşmakla emrolundum. Artık kim bu sözü söylerse, canını ve malını benden korumuş olur; ancak (islam huku­kuna göre, öldürülmesi gereken) haklı bir sebep müstesna. Hesabı ise Allah'a aittir." Bunun üzerine Ebu Bekir (r.a.) şöyle cevap verdi: "Allah'a yemin ederim ki, namaz ile zekat arasını ayıran kimselerle savaşacağım. Çünkü zekat, mal­dan verilen bir haktır. Yine Allah'a yemin ederim ki, eğer onlar Rasulüllah'a (s.a.v.) verdikleri bir oğlağı benden men'edip vermezlerse onlarla savaşırım."
Hz. Ömer (r.a.) diyor ki: "Allah'a and olsun ki, bu an­cak Allah'ın Ebu Bekir'in göğsünü (kalbini haklı bir) savaşa açması idi ve ben anladım ki Ebu Bekir haklıdır, hak üzeredir..."
 
Hadislerin Işığında Müctehidlerin Tesbit ve Îhticacları
 
a) Hanefîlere göre: "Zekat" kavramı, biri farz, diğeri vacip olmak üzere iki kısma ayrılır. Farz olanı, nisaba eren malın ze­katıdır; vacip olanı, sadaka-î fıtr'dır.
Nisaba eren malın -ister ticaret malı olsun, ister nakit ol­sun- zekatını senesi dolunca hemen vermek gerekir. Sene geçtiği halde vermeyen kimse günah işlemiş sayılır. Bu, İmam Kerhi'nin görüş ve içtihadıdır. İmam Muhammed de aynı görüştedir. Hatta bu imama göre, zekat vermeyenin şahitliği kabul olunmaz. Aynı zamanda geciktirilmesi caiz değildir. Nitekim İmam Şafii'nin de mezhebinin zahirine göre de hüküm böyledir.
Ebu Bekir el-Cessas'a göre: Bir malın senesi dolunca ze­katı farz olmakla beraber hemen verilmesi gerekli değildir; bir süre geciktirdikten sonra verilebilir.
el-Cessas'm delili ise şöyledir: Mal, üzerinden kameri yıl geçmeden önce helak olur, elden çıkarsa, kişi onun zekatını ver­mekle yükümlü tutulmaz. Eğer zekat fevri (yani hemen verilmesi ' gerekli) olsaydı, o malın da zekatını vermek gerekirdi. Böylece an­cak senesi dolan malın zekatı farz olur ve kişi ömrünün sonuna kadar bunu ödemekle yükümlü tutulur.
İmam Maturidi'ye göre: Zekatı mümkün olduğu vaktin he­men evvelinde vermek vaciptir[5] Nitekim ileride bu konuya geniş yer verilecektir.
Zekatın vücubunun şartları, yani bir kimsenin zekat vermes­inin vacip (farz) olabilmesi için şartların gerçekleşmesi söz konu­sudur: Akıl, buluğ (ergenlik), hürriyet, nisaba malik olmak, üzerinden kameri bir yılın geçmesi, borçtan fariğ olması, asli ih­tiyaç dışında kalması ve takdiren bile olsa nami (üreyip artma) durumunda bulunması ve tam mülk olması...
b)  Şafiilere göre: Zekat vermenin bir kimseye farz olabil­mesi için, İslam, hürriyet, nisap ve yılın dolması, yani üzerinden bir yılın geçmesi şarttır. O bakımdan zengin olan çocuğun ve de­linin de malından zekat çıkartıp vermek vaciptir.
Aynı zamanda süresi dolunca hemen verilmesi gerekir. Aksi halde mal sahibi günahkar olur.
c)  Hanbelilere göre: Diğer mezheplerde olduğu gibi, ze­katın farziyeti kitap, sünnet ve icma' ile sübut bulmuştur. Farziy-etini inkar eden müslüman murted olur ve hakkında murted hükmü icra edilir. Terkeden kimse günahkar olur; aynı zamanda İslam Devleti yetkisini kullanarak ondan zekatını alıp gere-ken yerlere dağıtır.
Zekat ancak şu beş şartın gerçekleşmesiyle farz olur: İslam, hürriyet, nisaba malik olmak, mülkün tamam olması, üzerinden bir yılın geçmesi.
Böylece bu mezhebe göre de zengin olan çocuğun ve akli den­gesi bozuk olanın malından zekatı çıkartıp vermek vaciptir.
d) Malikilere göre: Bu mezhep imamları da Şafii ve Han-belilerle aynı görüş ve ictihaddadırlar.
 
Diğer Rivayetler ve Tahliller:
 
150 noîu Ibn Abbas hadisi sahihtir. Rasulüllah'ın (s.a.v.) Hz. Muaz'a olan bu talimatının, Tebuk Seferinden dönüşünde gerçekleştiği söylenmektedir. Böylece hicri dokuzuncu yıla te­sadüf ettiğini söyleyebiliriz. Nitekim aynı hususu Vakıdi de Ka'b b. Malik (r.a.) den yapılan rivayetle tesbit edip belirlemiştir.
Rasulüllah'ın (s.a.v.) talimatında önce iki şehadet üzerinde durulmuştur. Çünkü bu ikisi dinin aslı ve temelidir. Onlarsız hiçbir ibadet sahih olmaz. Böylece kafirlerin füruatla muhatab tu­tulmayacaklarına delil var. Öyle ki, iki şehadeti getirip itaat ettik­leri takdirde namaz ve sonra da zekatla mükellef ve muhatab tu­tulacakları söz konusudur.
Beş vakit namaza davet edilmeleri emredilirken, bundan "vitir namazı"nm farz olmadığı ortaya çıkıyor.                       
Hadisin son bölümünden ise, İslam Hükümdarının yetkili organı vasıtasıyla zekatı alıp fakirlere dağıtma yetkisinin bulun­duğu anlaşılıyor. Ancak hükümdarın devlet yetkisini kullanarak zenginin en nefis malını alıp dağıtmasının uygun olmayacağı da tenbih mahiyetinde beyan buyurulmuştur.
Sonuç olarak, İbn Abbas hadisi sahih ve ihticaca salihtir.
151 nolu Ebu Hüreyre hadisi de sahihtir ve ihticaca salih görülmüştür.
Rasulüllah'ın (s.a.v.) vefatından sonra dinden çıkanlar üç grupta toplanır:
1-  Hz. Muhammed'in (s.a.v.) peygamberliğini red ve inkar edip peygamberlik iddiasında bulunan Müseyleme ve Esved el-Anesi'yi peygamber kabul edenler.
2- Dini hükümlerin çoğunu, mesela namaz, zekat ve diğer umuru red ve inkar edip yeryüzünde ancak şu üç mescidde Allah'a secde edilebileceğini iddia edenler:
a) Mescid-i Mekke,
b) Mescid-i Medine,
c) Mescid-i Abdilkays.
3- Namazla zekat arasını ayırıp "Biz namaz kılarız, ama ze­kat   vermeyiz.   Bugüne   kadar   Hz.   Muhammed'in   (s.a.v.) şahsiyetinden dolayı zekat veriyorduk; bundan böyle vermemize gerek görmüyoruz" diyenler.
Ebu Bekir Sıddik (r.a.) ilk iş olarak iki yalancı ve sahtekar
olup peygamberlik iddiasında bulunan ve halkı ifsad edip kar­gaşalık çıkartan Müseyleme ile Esved el-Anesi'yi tenkil ve yok et­mek üzere asker gönderdi. Allah'ın izniyle kısa zamanda bunlar imha edilerek büyük bir fitne ateşi söndürüldü.
İkinci grup üzerine de ordu gönderip tevbe edenleri bağışladı, etmeyenleri kılıçtan geçirmek suretiyle bastırdı.
Üçüncü grubu da ihmal etmedi ve hadiste ifadesini bulduğu gibi, onları da tenkil edip İslamm farzlarını yerine getirmeleri için asker gönderdi ve kısa zamanda çoğunu islam çizgisine getirmeyi başardı.
Bütün bu olaylar zekatın önemini, İslam nazarında işgal ettiği yeri göstermektedir.
Zira farzların hepsi iki şehadet kelimesiyle içiçedir. Bunları birbirinden ayırmak, dinin bütünlüğünü zedelemek olur. Allah'a ve Peygamber'e dosdoğru iman, imanın diğer şartlarını kapsadığı gibi, İslami ahkamın, farz ve vaciplerinin hepsini de kapsayıp içine almaktadır. O bakımdan Ebu Bekir Sıddik (r.a.) , Ra­sulüllah'ın (s.a.v.) "Ümirtu en ukatile'n-nas..." hadisini böyle açıklamış ve uygulamıştır. Nitekim başta Hz. Ömer (r.a.) olmak üzere ashabın tamamı onun bu açıklama ve uygulamasını tasvip edip desteklemişler ve böylece hadisin delalet ettiği hüküm üzerinde ashabın icmaı oluşmuştur. Artık o hadisi başka türlü bir yoruma tabi tutmak, icmaa ters düşer.
Bu babda zekatı kabul etmeyip vermeyenlerle savaşılması hakkında sahih rivayetler vardır. Abdullah b. Ömer (r.a.) , Pey­gamber (s.a.v.) efendimizin şöyle buyurduğunu belirtmiştir: "İnsanlar Allah'tan başka ilah olmadığına şehadet edinc­eye; bana ve getirdiğim şeylere (dini ahkama) inanıncaya kadar onlarla savaşmakla emrolundum. Böyle yaparlarsa, artık kanlarını ve mallarını benden korumuş olurlar; an­cak haklı bir sebeple (mallarının alınması ve öldürülmeleri) bu genellemenin dışında kalır. Hesapları ise Allah'a aittir."
Buhari, Müslim ve Nesai'nin rivayet ettiği bu hadis de sahih rivayetlerden biridir ve ihticaca salihtir.

Çıkarılan Hükümler
 
1- Küfür diyarına tebliğ ve irşad için giden müminlerin önce onları Allah'ın varlığına ve birliğine ve Hz. Muhammed'in (s.a.v.) Allah'ın son peygamberi olduğuna davet etmeleri vaciptir.
2- Bu iki şehadeti getirip inandıkları takdirde, Önce onlara beş vakit namaz kılmaları emredilir ve bunun faydaları anlatılır.
3- Bunu kabul ettikleri takdirde, zekat vermeleri emredilir. Böylece kademeli bir irşad ve tebliğ sürdürülür.
4- Allah'a ve peygamberine iman edip müslüman olduktan sonra zekat vermeyenlerden islam hükümdarı zorla zekatı alıp fa­kirlere dağıtır. Bu, vaciptir.
5- Zekatını gönül hoşnutluğu ve rahatlığıyla veren kimse-ler ise bu hususta kendi hallerine terkedilebilir.
6- Zekat konusunda zenginlerin en nefis ve lüks malı alınıp dağıtılmaz. Zira böyle bir uygulama nefret doğurabilir; aynı za­manda zekatın hikmetine ters düşer.
7-  Zekatın farziyeti kitap, sünnet ve icma' ile sübut bul­muştur. O bakımdan terki büyük günah, inkarı küfürdür ve inkar edenler hakkında tslam hükümdarı murted ahkamını uygular.