Gönderen Konu: SATRANÇTA ŞAH NİÇİN ÇOK PASİFTİR? (Okunma sayısı 916 defa)

ђ๏Ŧєєz · « : 17 Kasım 2007, 10:55:01 »

Satranç oyununda Şah koruma altındadır. O sanki bir köşede korkudan sinmiş bir şekilde olanlara bakan, titrek adımlarla birer birer ilerleyen, arada sırada "hadi ne zaman rok yapacaksanız, yapın" diye inleyen bir insan görünüşü verir.

Hâlbuki vezir, satranç tahtasını oradan oraya dolaşarak, atlayarak zıplayarak rakibi yıpratarak, son derecede etkin bir şekilde hareket etmektedir.

Bu taşın bizdeki adı vezir (bakan gibi bir şey) olduğu için bu hareketlilik normal görülebilir ama Batı ülkelerinin bu taşa kraliçe anlamında "queen" adını verdiklerini düşünürseniz ortaya tuhaf bir durum çıkar. Hele satrancın tarihinin 7. yüzyıldan öncesine gittiği göz önüne alınırsa, o zamanlar daima ordularının başında savaşa giden krallara, şahlara satrançta niçin böyle pasif bir rol verilmiştir, anlaşılmaz.

Satrancın ilk olarak 6. yüzyıl içinde Hindular tarafından oynanmaya başlanıldığı, daha doğrusu Hinduların "chaturunga" (şaturanga) isimli oyunundan geliştiği ileri sürülüyor. "Chaturunga" sözcüğü Sanskritçe’de "dört kol", "dört kollu ordu" veya "dört silah" anlamına gelmektedir.

O zamanki Hint ordusu dört bölümden oluşuyordu. Filler, savaş arabaları, süvariler ve piyade. Bugün bu dört kola, fil, kale, at ve piyon diyoruz. Avrupa savaşlarında fil kullanılmadığı için bu taşa piskopos (bishop) adı verilmiştir. Bizdeki at Arapçada süvari, Avrupa’da ise şövalye olarak adlandırılmıştır. Yani medeniyetler satranç terimlerinde kendilerine göre bazı değişiklikler yapmışlardır.

Şaturanga Hindistan’dan önce İran’a geçti ve geçerken ismi "şatrang" oldu. Arap orduları onu 1000 yıl kadar önce, fethettikleri İspanya üzerinden Avrupa’ya getirdiler. Araplar oyuna "şatranj" veya "al-şah-mat" (şah ölü) ismini verdiler. Ancak şah oyunda hiçbir zaman ölmez, diğer taşlar gibi oyun tahtasının dışına çıkartılamaz. Vatanı olan karelerde kımıldayamaz hale gelince esir düşer.
Satranç ismi Türkçeye Arapçadan girmiştir. İlk oynanış şeklinde bugünkü hareket kabiliyetindeki bir vezir veya kraliçe yoktu. Gerçi şahın yanında Araplar tarafından akıllı adam diye isimlendirilen bir taş vardı ama hareket imkânı çok kısıtlıydı. Sadece bir kere o da çapraz olmak koşuluyla ilerleyebiliyordu.
Asırdan asıra, ülkeden ülkeye satranç oyunu gittikçe gelişti ve bazı değişikliklere uğradı. Avrupa’ya ulaştığında vezirin ismi kraliçe oldu ama hareket imkânı hala kısıtlıydı. Bununla belki o yıllarda Avrupa’da yaşayan güçlü kraliçelerin, krallarının daima yanında olup onları kollamaları şeklinde sosyal bir bağlantı kurulabilir. Bu şekli ile satranç oyunu çok yavaş oynanabildiğinden oyunu süratlendirmek için kraliçe (vezir) ve filin güçleri, yani hareket imkânları arttırıldı, etkinlik sahaları genişletildi. Bir başka kural değişikliği ile satranç tahtasının karşı kenarına varabilen bir piyonun kraliçe (vezir) olabilmesi imkânı tanındı. Bu, çok çağdaş ve demokratik bir değişimdi.
Taşların en güçsüzü ve alçak gönüllüsü piyade, işlerinde sebat eder ve başarı ile ilerlerse en güçlü taş olabiliyor, hatta karşı tarafın şahını mat ederek en son sözü söyleyebiliyordu. Avrupa’da gün geçtikçe gelişen demokrasi, yıkılan krallıklar satranca da yansıyordu. Şah artık örneği çok az kalmış, güçsüz monarşik hükümdarlar gibi köşesinden pek çıkamıyordu.

Gerçeği oyunda iken ikinci bir kraliçenin ortaya çıkması ise başlangıçta oyuncuların kafasını karıştırdı ama hangi şah bir yerine iki kraliçesinin olmasını istemez ki!

Ayrıntılı Konu Bilgileri

	Sayfa BaşlığıKonu: SATRANÇTA ŞAH NİÇİN ÇOK PASİFTİR?	Mesaj SayısıMesaj Sayısı: 0 cevap var
	OkumaGösterim: 916	Google Özel Arama

Konu / Başlatan	Yanıt	Son İleti
FİLMLERDE TEKERLEKLER NİÇİN TERS DÖNER? Başlatan ђ๏Ŧєєz Faydalı Bilgiler	0 Yanıt 930 Gösterim	17 Kasım 2007, 11:02:33 Gönderen: ђ๏Ŧєєz
Satrançta her taş bir insanı simgelese, siz hangisi olurdunuz? Başlatan MAT_ROCK23 Anketler	1 Yanıt 1051 Gösterim	15 Haziran 2008, 21:59:15 Gönderen: edepli
NİÇİN YARATILDIĞIMIZI BİLİYOR MUYUZ? Başlatan sevdam_ona(sav)_olsun Din ile İlgili Karışık	2 Yanıt 1090 Gösterim	12 Eylül 2008, 21:43:32 Gönderen: sevcan turğut
SÜT VERMEDİKLERİ HALDE ERKEKLERİN NİÇİN MEMELERİ VARDIR? Başlatan ђ๏Ŧєєz Genel Kültür	0 Yanıt 846 Gösterim	24 Aralık 2008, 14:01:49 Gönderen: ђ๏Ŧєєz
İNSANIN NİÇİN KUYRUĞU YOKTUR? Başlatan ђ๏Ŧєєz Genel Kültür	0 Yanıt 1053 Gösterim	24 Aralık 2008, 14:08:58 Gönderen: ђ๏Ŧєєz

Gönderen Konu: SATRANÇTA ŞAH NİÇİN ÇOK PASİFTİR? (Okunma sayısı 916 defa)

ђ๏Ŧєєz

SATRANÇTA ŞAH NİÇİN ÇOK PASİFTİR?

Konuyu Paylaş

Benzer Konular