Sosyal anlamda aile, bir toplumu ayakta tutan son kaledir. Sağlıklı aile, sağlıklı toplum demektir. Sağlıksız aile düzeni, psikolojik engelleri olan, mutsuz aile bireyleri demektir.
Zaman zaman her evde küçük de olsa çatışmalar yaşanır. Hiç çatışma yaşanmayan bir evde büyük ola-sılıkla maskeler takılıdır. Yani sosyal maskeler ile ileti-şim kuruluyordur. Çatışma uzun süreli ilişki içinde olan kişiler arasında doğal olarak ortaya çıkar. Önemli olan çatışmanın çıkmasını önlemek değil, çatışma çık-tığı zaman kişilerin birbirleriyle nasıl etkileşim kura-cağının bilinmesidir. Aralarında çıkan çatışmayı birbir-lerini kırmadan çözebilme becerisini gösteren çiftler sağlıklı bir aile kurarlar.
Her aile gerek açık gerekse kapalı olarak kuralla-rını belirlemiştir. Sağlıklı ailede; kurallar gizli değil açık olarak belirlenmiştir. Aile içindeki bireyler birbirlerini iyi tanırlar, duygular karşılıklı olarak hissedilir.


a- Sağlıklı Bir Ailede Sorunları Çözmek İçin Kullanılan Yöntemler:


1. Sağlıklı aile düzeninde, duygu ve düşünceler ol-duğu gibi, abartılmadan ortaya konur; sorunlar şim-diki bağlam içinde ele alınır ve eski birikimler işin içine sokulmaz.
2. Sağlıklı aile düzeninde, belirli bir zaman konusu içinde ancak bir çatışma üzerinde durulur, başka ça-tışma konuları çatışmaya katılmaz; örneğin: “Hem geç kalıyorsun hem de bana yardım etmiyorsun.” di-yerek iki konu birden ortaya atılmaz.

3. Kesinlikle öğüt verme kullanılmaz; davranışlar somut bir biçimde ayrıntılı olarak ele alınır.

4. Yargılamaya gidilmez; kişiler kendi duygu ve düşüncelerini, ne az, ne eksik, olduğu gibi ifade eder. Karşısındakinin ne beklediğine ya da en mükemmel olması gerektiğine göre ifadeler aranmaz.

5. Sağlıklı ailede, konunun özü ile konuya ilişkin ol-mayan ayrıntılar ayırt edilir; örneğin siz çocuğunuza iki saat geciktin dediğinizde, çocuğunuz size: “Hayır bir saat kırk beş dakika geciktim.” demez.

6. Sağlıklı aile düzeninde, birinin haklı çıkması yerine her iki tarafın da anlaşabileceği bir çözüme gidilir; “Ben haklıyım, sen yanlış hareket ediyorsun.” tarzında dav-ranılmaz.

b- Sağlıksız Ailede Gizli Kurallar:

 Sağlıksız ailede kurallar bilinç altındadır. Gizli ve açığa çıkmamıştır. Bu ku-ralları kimse tartışamaz. Sağlıksız ailelerde olan kurallar şunlardır:

1. Denetleme: Çocuk duygu ve düşüncelerini ifade ederken hep korku içindedir. Ya da duygularını ifade ede-mez, bastırır. Söyleyeceklerini hep önceden kestirmek zorundadır. Kendiliğinden ortaya çıkan davranış kötüdür, affedilmez. Bu tür ailelerde sağlıklı bir güven ortamı söz konusu değildir.

2. Mükemmeliyetçilik: Yapılan her işte, girilen her sı-navda kişinin mükemmel olması beklenir. Her şey göster-meliktir, başkasının beğenmesi için yapılır. Mükemmeli-yetçilik kişinin kendi gerçeğinin hiçbir değeri olmadığını kendi düşünüş ve değerlendirilişinin önemsiz olduğunu ifade eder. Bu ortamda yetişen çocuğun temel duygusu umutsuzluktur. Kendilerini değersiz, yetersiz bulurlar.

3. Suçlama: Suçlama olayları olduğu gibi kabul etme-menin bir sonucudur. Yapılan suçlamalar her şeyin dene-tim altında tutulması gerektiği ve yapılan her şeyin mü-kemmel olmasının zorunlu olması gerektiğini ortaya çıka-rır. Bu durum ise kişide kaygı ve utanç duygularını doğurur.

4. Beş temel özgürlüğün inkârı: Sağlıksız ailede ki-şilerin doğal olarak geliştirdikleri algılama, duygu, düşün-ce, davranış, arzu ve amaçları inkâr edilir. “İçinden geldiği gibi değil; mükemmeliyetçi kurala uyarak, başkalarının senden beklediği biçimde algıla, duygulan, düşün,davran, arzu et, ve amaç edin.” Bu durum kişinin kendi gerçeğini inkâr etmesine neden olur. Böylece kişi tamamen dışa ba-ğımlı, kendi iç dünyasıyla ilişkisi kopuk, robot gibi yaşar. Böyle bir kişinin mutlu olması da söz konusu olmaz.

5. Konuşmanın yasak olması: Sağlıksız bir ailede özellikle çocukların duygu ve düşüncelerini ifade etmesine olanak verilmez. Bu durum çocuklarda değersizlik duygu-larına neden olur.

6. Küskünlük ve kırgınlıkların sürdürülmesi: Aile içindeki kırgınlık ve küskünlüklerin sürdürülmesi, kişilerin birbirlerini anlamasını ve sorunun çözülmesini engeller.

7. Kimseye güvenmeme: Sağlıksız bir ailede kimse kimseye güvenmez. Aslında güven var gibi görünse de te-melde güvensizlik vardır. Sağlıksız ailede yetişen kişi kim-seden saygı ve gerçek sevgi görmediği için kimsenin kendisine yardım edemeyeceğine inanır. Yardım etmek isteyenlerin; “Mutlaka art düşüncesi vardır, çıkarı vardır.” diye düşünür. Sağlıksız ailede yetişen kişilerin kendilerine güveni olmaz. Bu kişiler mutlaka dıştan denetimli bireyler olurlar.

Emine Bulut Karadağ (alıntı )