Bizler İslam ı yaşamaya çalışırken, birbirine tamamen ters düşen söylemlerle karşılaşıyoruz. Bu durum karşısında tedirgin oluyor ve korkuyoruz. Acaba hangi bilgi doğru düşüncesi, sorusu hâsıl oluyor bizlerde.


Bu durumda ne yapmalıyız? İşte bu soruya doğru cevap bulabildiğimiz ölçüde, Rabbin istediği yol üzerinde oluruz. Rabbim cümlemizi, yanlış yoldan gitmekten korusun.


Allah bizlerin orta yolu izleyen, bir ümmet olmamızı ister Kur’an da. Peki, bu orta yolu izlemek ne anlama gelir? Aşırılardan uzak, Allah ın hükümlerine riayet eden ve sınırları aşmayan, Kur’an ın ipine sarılarak iman etmek olduğunu, yine Kur’an kendi içinde verir bu sorunun cevabını.


Nisa suresi 87. ayetinde Allah, bakın nasıl dikkatimizi çeker.

(Söz bakımından Allah'tan daha doğru kim vardır!)


Yine Kefh 26. ayetinde;


(Kendi hükmünde hiç kimseyi ortak kılmaz.)


Enam 57. ayetinde de;


(Hüküm ancak Allah'ındır. O hakkı anlatır ve O, doğru hüküm verenlerin en hayırlısıdır.)


Enam 19. ayetinde;


(Bu Kuran bana vahyolundu ki, onunla sizi ve ulaştığı herkesi uyarayım.)


Diyerek bizlerin izleyeceği yolu aydınlatmış ve bakın aşağıdaki ayetlerle de, nasıl noktayı koymuştur.


Enbiya 10; And olsun, size öyle bir kitap indirdik ki, bütün şan ve şerefiniz ondadır. Hâlâ akıllanmayacak mısınız?


Zühruf 44:  Doğrusu Kur'an, sana ve kavmine bir öğüttür. İleride ondan sorumlu tutulacaksınız.


Bu ayetleri gördükten ve tebliğ alıp, iman ettikten sonra, sizce Kur’an ın dışından da, Allah ın vermediği hükümleri, peygamberimizin verebileceğine ve bizlerinde bunlardan sorumlu olacağımıza inanmamız, doğru olur mu? Böyle ucu açık, sonu belli olmayan bir imana, Rabbimiz bizleri yönlendirir mi?


Bir başka deyişle, peygamberimiz aşağıdaki sözleri söylemiş olabilir mi?


55 - Mikdâm İbnu Ma'dîkerib (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Haberiniz olsun, rahat koltuğunda otururken kendisine benim bir hadisim ulaştığı zaman kişinin: "Bizimle sizin aranızda Allah'ın kitabı vardır. Onda nelere helâl denmişse onları helâl biliriz. Nelere de haram denmişse onları haram addederiz" diyeceği zaman yakındır. Bilin ki, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın haram kıldıkları da tıpkı Allah'ın haram ettikleri gibidir"

Ebu Dâvud, Sünne, 6, (4604); Tirmizî, İlm 60, (2666); İbnu Mace, Mukaddime 2, (12).


Bu sözleri Kur’an ile karşılaştırdığınızda, peygamberimizin bu anlama gelebilecek bir söz söylemiş olabileceğini gösteriyor mu? Yani peygamberimiz, dine tıpkı Kur’an hükmünde, helal ve haram koyabilme yetkisi var mı? Lütfen bu sözleri Kur’an ın tüm ayetleri ile birlikte düşününüz. Kelimeleri cımbızlayıp, bunlara istediğimiz manaları yüklemek, bizleri büyük yanlışlara götürecektir.


Kendimize şu soruyu sormamız, sanırım yeterli olacaktır. Allah sizlerin, bütün şan ve şerefiniz Kur’an dadır dedikten sonra, ileride sizleri Kur’an dan sorumlu tutacağım diye hüküm verdiyse, acaba Kur’an ın hiç bahsetmediği bir konudan, bizleri hesap günü sorumlu tutar mı?


Bazı din kardeşlerimiz, rivayet hadisleri örnek verip, peygamberimizin tıpkı Yaradan ın hüküm koyduğu gibi hükümler, yani helal ve haramlar koyduğuna dair birçok rivayet hadis örnekleri gösterirler. Bende yine bu rivayet hadislerin içinden, peygamberimizin bu düşüncenin tamamen tersi sözlerinden örnekler vermek istiyorum. Hangilerin doğru olduğuna, elde Kur’an herkes kendisi karar verecektir.


(Benden Kur'an dışında bir şey yazmayın. Kim, benden Kur'an dışında bir şey yazmışsa, onu imha etsin. Muslim-Zuhd/72(3004) /4137 Ebu Davud-İlm/3(3647) /4136 Musned-c.3/12,21,39 Darimi-Mukaddime/42


Allah’ın kitabında helal kıldığı helal, haram kıldığı haramdır. Hakkında sustuğu ise serbesttir. Allah’ın serbest bıraktıklarını kabul edin ve bilin ki Allah hiçbir şeyi unutucu değildir.

Ebu Davud K. Etime 39/Tırmizi K. Libas 6 İbni Mace K. Etime 60/ El-Müracaat sayfa 20


Ey insanlar ateş tutuşturuldu ve karanlık gecenin parçaları gibi fitneler yakınlaştı. Allah’a yemin ederim ki aleyhimde tutunacak bir şeyiniz yoktur; Kuran’ın helal kıldıkları dışında bir şeyi helal kılmadım. Kuran’ın haram kıldıkları dışındakileri de haram kılmadım.

İbni Hişam Siret 4 sayfa 332


Abdullah b. Abbas ve Abdullah b. Ömer'den rivayet edildiğine göre Rasûlullah minbere çıkarak: "Yazdığınızı duyduğum kitaplar nedir? Allah'ın Kitabı'ndan başka bir kitap mı istiyorsunuz? Kitab'ının terk edilişi sebebiyle Allah'ın bir gece ansızın ezberinizdeki ve yazılı olan âyetlerini yok etmesi yakındır..." buyurdu. )


Yukarıdaki rivayetlere baktığımızda, peygamberimizin Kur’an dışında sorumlu olduğumuz, dine ilave hiçbir hüküm vermediğini görüyoruz. Eğer hadis külliyatını geniş bir şekilde okuduysanız, peygamberimizin o devrin devlet başkanı olarak, beşeri konularda ve devletin, toplumun yürütülmesi adına verdiği bazı hükümleri vardır. Bunları lütfen inceleyiniz. Birçoğu dönemin toplumunun, kendi şartlarında halkı yönetmekle ilgilidir.


Sizlere desem ki, peygamberimizin vasiyeti-mirası neydi? Bu konuda ne söyleyebilirsiniz? Bakın peygamberimizin vasiyeti-mirası neymiş, o gün peygamberimizin en yakınlarının tespiti ne kadar doğru. Siz bu hadislerin topluma nakledildiğini hiç duydunuz mu? Duymazsınız, çünkü bugün o vasiyet-miras, birilerinin işine gelmediği için unutturuldu, başka şeylerle karıştırıldı.


5370 - İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm muhtazar (ölmeye yakın) iken evde bir kısım erkekler vardı. Bunlardan biri de Ömer İbnu'l-Hattâb radıyallahu anh idi. Resülullah aleyhissalâtu vesselâm:

"Gelin, size bir şey (vasiyet) yazayım da bundan sonra dalâlete düşmeyin!" buyurdular. Hz. Ömer:


"Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'a ızdırap galebe çalmış olmalı. Yanınızda Kur'ân var, Allah'ın kitabı sizlere yeterlidir" dedi. Oradakiler aralarında ihtilâfa düştü. Kimisi: "Yaklaşın, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm size vasiyet yazsın!" diyor, kimi de, Hz. Ömer radıyallahu anh'ın sözünü tekrar ediyordu.


Gürültü ve ihtilâf artınca, Aleyhissalâtu vesselâm:

"Yanımdan kalkın, yanımda münakaşa câiz değildir!" buyurdu. Bunun üzerine İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ: "En büyük musibet, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'la onun vasiyeti arasına girip engel olmaktır!" diyerek çıktı."

Buhari, Megâzî 83, İlm 39, Cihâd 176, Cizye 6, İ'tisâm 26; Müslim, Vasiyye 22, (1637).


64 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)'den rivayet edildiğine göre bir gün kendisi çarşıya uğrar ve: "Mescidde Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın mirası taksim edilirken ben sizleri burada görüyorum (Bu ne biçim iş, siz de koşun) buyurur. Herkes mescide koşuşur, bir şey göremeyince: "Taksim edilen bir şey göremedik, sâdece bazıları Kur'ân okuyordu" derler. O cevabı yapıştırır. "İyi ya, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın mirası zaten bu değil mi?"

Heysemî, Mecma'u'z-Zevâid'de, Taberânî'nin el-Mu'ce'mu'l-Evsat'ından nakleder (1, 123, 124).


5763 - Talha İbnu Musarrıf anlatıyor: "İbnu Ebî Evfâ radıyallahu anh: "Resûlullah vasiyette bulundu mu?" diye sordum.

"Hayır dedi. Ben tekrar:

"Öyleyse, kendi vasiyette bulunmaksızın halka nasıl vasiyeti farz kılar veya emreder" dedim.

"Kitabullah'ı vasiyet etti " diye cevap verdi."

Buhârî, Vesâya 1, Megâzî 83, Fezâilu'l-Kur'ân 18; Müslim, Vasiyet 16, (1634); Tirmizî, Vesâya 4, (2120); Nesâî, 2 (6, 240).


Gerçekten peygamberimizin vasiyetini, mirasını daha peygamberimiz sağken anlamak bile istemeyenler çıkmıştır. Allah ın kitabı sizlere yeterlidir, Resûlullah ın mirası Kur’an dır diyen, en yakınlarının bu tespitini, bugün görmezden gelenlere hatırlatılır.


Daha o günlerde bile fitne toplumu sardıysa, bugün o bölünmenin ne durumda olduğunu düşünmek bile istemiyorum. Hz. Ömer in bu gerçeği göremeyenlere, peygamberimizden daha farklı şeyler bekleyenlere verdiği cevap, dikkat çekici ve düşündürücüdür.

Yine rivayet edildiğine göre, peygamberimiz bizlerin neyle iman etmemizi istiyor.


422 - Sehl İbnu Muâz el-Cuhenî (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim Kur'ân'ı okur ve onunla amel ederse, kıyamet günü babasına bir taç giydirilir. Bu tacın ışığı, güneş dünyadaki herhangi bir evde bulunduğu takdirde onun vereceği ışıktan daha güzeldir. Öyleyse, Kur'ân'la bizzat amel edenin ışığı nasıl olacak, düşünebiliyor musunuz?"

Ebu Dâvud, Salât, 349, 1453.H.


Dikkat ederseniz peygamberimiz, amel edeceğimiz kaynak olarak yalnız Kur’an dan bahsediyor. Zaten Kur’an da bunu emrediyor. Bunu söyleyen Allah elçisi, Kur’an dışından da ben, bir o kadar hükümler, helal, haramlar koydum diyor mu?


Peygamberimizin döneminde, onun en yakınlarının, hadis naklinden çok çekindiklerini anlıyoruz. Gerçekten sözler, dilden dile dolaşırken, inanılmaz değişime uğruyor. Bu örneğe kendi hayatımızda da şahit oluruz. Bakın bu konuda, yine bizlere ulaşan rivayetlerden örnekler vermek istiyorum. Kur’an a uyan, onun süzgecinden geçen her bilgiden yararlanmak, akıllı bir Müslüman’ın görevidir.


(5956 - Amr İbnu Meymûn anlatıyor: "Ben, İbnu Mes'ud radıyallahu anh ile perşembe akşamları karşılaşmayı hiç aksatmazdım. Bu gelişlerimde, onun herhangi bir şey hususunda: "Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki" dediğini hiç işitmedim. İşte bu akşamlardan birinde, "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki" diyerek (söze başladı, fakat arkasını getirmeyip) başını öne eğdi. (Biraz bekledikten sonra) kendisine baktım. Gömleğinin ilikleri çözülmüş, gözlerinden yaşlar boşanmış, avurtları şişmiş vaziyette ayakta duruyordu.


(Bir müddet bu vaziyette, kaldıktan sonra) sözünü şöyle tamamladı:

"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm öyle veya onun berisinde veya yukarısında veya ona yakın veya ona benzer bir şey söylemişti.")


5177 - İbnu'z-Zübeyr radıyallahu anhüma anlatıyor: "Babama dedim ki: "Ben niye senin Resülullah'tan hadis rivayetini işitmiyorum. Halbuki falan ve falandan çokça işitiyorum?" Bana şu cevabı verdi:


"Evet ben, Müslüman olduğum günden beri Aleyhissalâtu vesselâm'ı hiç terk etmedim. Hep beraber olduk. Ancak O'nun şöyle söylediğini de işittim:

"Kim bile bile bana yalan nisbet ederse, ateşteki yerini hazırlasın."

Buhâri, İlm 38; Ebü Dâvud, İlm 4, (3651).


Bu rivayetler gerçekten, çok düşündürücü ve bir o kadar da anlamlı. Peygamberimizin söylediği bir şeyi, topluma nakletmek istiyor, ama ya yanlış bir şekilde aktarırsam diye korkuyor ve bu korku onun gözlerinden yaş gelmesine bile neden oluyor. Gerçekten bir başkasının sözlerini, bire bir nakletmek çok zordur, hatta imkânsızdır. Bu örneklerden kıssadan hisse alamıyorsak eğer bugün bizler, sanırım bir yerlerde büyük hata yapıyoruz demektir.


Değerli din kardeşlerim, ya bugün bizler neler yapıyoruz? Emin olmadığımız ve Kur’an dan asla onay almayan, Kur’an da bahsedilmeyen onca sözleri, peygamberimiz söylemiştir diye, hiç çekinmeden söylemiyor muyuz? Nereden nereye.

Peygamberimizin ve sahabelerinin hadislerinden yararlanmak istiyorsak, bu gerçekleri asla göz ardı etmemeliyiz. İşimize gelen hadisleri değil, Kur’an ın onay verdiği hadisleri alıp, yararlanmalıyız.

Sizlere hatırlatacağım hadis, üzerinde düşünene çok şeyler anlatıyor.


(5179 - Mücâhid merhum anlatıyor: "Büşeyr el-Aşevi, Hz. İbnu Abbâs

radıyallahu anhümâ'ya gelip:

"Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki..." diyerek bir şeyler anlatmaya kalktı. Ancak İbnu Abbâs onu konuşmaya bırakmadı ve kendisine iltifat etmedi. Büşeyr:

"Sözlerimi niye dinlemiyorsunuz? Ben size Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'dan anlatıyorum, hiç tınmıyorsunuz, niçin?" diye sordu. İbnu Abbâs ona şu cevabı verdi:


"Biz vaktiyle, bir kimsenin "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki" dediğini işitince, gözlerimizi ona çevirip kulaklarımızı da dinlemek üzere uzatıyorduk. Ne zaman ki, insanlar hadis rivayetinde laubalileştiler, biz de onlardan ancak bildiklerimizi almaya başladık.")

Müslim, Mukaddime 7, (7).


Bu sözlerde, çok büyük dersler var. Ne dersiniz, bugün bu gerçek inanılmaz boyutlarda değil mi? Ama farkında olanımız, o kadar az ki. Şimdi sizlere hatırlatacağım rivayet hadiste, bakın peygamberimiz bugün, içinde bulunduğumuz gerçeği ne güzel anlatıyor.


(7184 - Ziyâd İbnu Lebîd radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah aleyhissalatu vesselâm bir şey anlatarak: "İşte bu şey, ilmin gitme anlarında olur" buyurdu. Ben: "Ey Allah'ın Resûlü! Bizler Kur'ân'ı okur olduğumuz, evladlarımıza da okuttuğumuz, evlatlarımız da kendi evlatlarına okutur olacakları halde ilim nasıl gider (kaybolur)?" dedim. Aleyhissalatu vesselâm:


"Anasız kalasıca Ziyâd! Ben seni, Medine'nin en fakihlerinden biri bilirdim. Şu, (gözümüzün önündeki) Yahudi ve Hıristiyanlar kitapları olan Tevrat ve İncil'i okudukları halde onların içinde bulunanlarla amel ediyorlar mı? (Demek ki keramet okumada değil, okunanı hayata geçirmekte, yaşamakta ve tatbik etmektedir)" buyurdular.")



Şu güzel sözlere, bakar mısınız lütfen. Bu gün bizler Kur’an ı elimizden düşürmeden, anlamını dahi bilmeden okuyor, hatta güzel okuma yarışmaları yapıyoruz. Peki, Kur’an ile mi amel ediyoruz? Kur’an ı herkes anlayamaz, Kur’an özet bilgidir, her şey Kur’an da yazmaz. İslam ı doğru yaşamak için fıkıh kitaplarından faydalanmalıyız diyerek, toplumu beşerin kitaplarına yönlendirmiyor muyuz? Kur’an ın verdiği hükümler kadar, peygamberimizde dine hükümler koymuş tur diyerek ucu açık, sınırsız bir yola iletilen toplumda İLİM KALIR MI?

Sizlere güzel bir örnek daha vermek istiyorum. Bakın peygamberimizin ölümünden sonra, Hz Ali nasıl bir tespitte bulunuyor.


(68 - Hz. Ali (radıyallahu anh) şöyle buyurmuştur: "Sizler geniş bir caddeye bırakıldınız. Bu, üzerinde Ümmü'l-Kitap olan (yâni Allah'ın kesin hükümlü âyetleriyle istikameti tesbit edilmiş) bir yoldur.")


Gerçekten çok güzel bir örnek ve tespit. Bu yol, Allah ın bizlerden istediği orta yoldur. Bu yolu izlemek isteyen, Allah ın emrettiği gibi, Kur’an ın ipine sarılır. Çünkü peygamberimizde o yolu izlemiş ve asla sapmamıştır.


Peygamberimizin veda hutbesini, yaklaşık yüz bin kişi izlediği rivayet edilir. Bu kadar kalabalık bir toplumun izlemesine rağmen, veda hutbesi günümüze birçok farklı şekillerde ulaşmıştır. Sizlere bu hutbeden küçük bir bölümün, günümüze nasıl çok farklı ulaştığının örneğini vermek istiyorum. Bu kadar kalabalık bir toplumun izlediği bir konu, günümüze bu derece farklı ulaştıysa, varın gerisini siz düşünün.


1-Ey mü'minler! Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız. O emanetler, Allah'ın kitabı Kur-ân-i Kerim ve Peygamberin sünnetidir.


2-Mü'minler!
Size bir emanet bırakıyorum ki ona sıkı sarıldıkça yolunuzu hiç şaşırmazsınız. O emanet Allah'ın kitabı Kur'an'dır.


3-Ben sizin aranızda iki ağır-paha biçilmez emanet bırakıyorum. Bunlara sımsıkı sarıldığınız sürece asla sapıtmazsınız: Allah’ın Kitabı ve benim Ehl-i Beytim.


Peygamberimizin veda hutbesinden, aynı konuda üç farklı rivayeti okudunuz. Peygamberimiz üçünü de söylemeyeceğine göre, hangisinin doğru olduğuna bizler Kur’an a danışarak karar vermeliyiz. Sizce hangisi doğru olabilir? Yorum ve karar sizlerin.


Peygamberimizin en yakınında yaşayanlardan, Allah elçisinin vefatından sonra, acı bir gerçeği bakın nasıl dile getiriyorlar.

6468 - Ubey İbnu Ka'b radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam ile beraberken, biz Ashabın hedef ve gayesi tek idi. O vefat edince, kimimiz şöyle, kimimiz böyle baktı (hedefler ayrıldı)."


Peygamberimizin vefatıyla başlayan dinde bölünme, ayrılık günümüz de inanılmaz boyutlara ulaştı. İşimiz çok daha zorlaştı. Sizlere verdiğim örnekler, hepsi bir rivayettir. Doğruluğunu Rabbimiz bilir. Bizler imanımıza doğru bir yön vermek istiyorsak, Kur’an ın ipine sarılıp, asla Kur’an ın sınırlarını zorlamamalıyız.


Ben bu güzel örneklerin birçoğunu, Kur’an a arz ettiğimde olumlu cevaplar aldığım için, sizlerle paylaştım. Kur’an dan onay alan her güzel bilgi, bizlerin başının tacıdır. Alır faydalanırız. Kur’an ın onay vermediği hiç bilgiyi, ne peygamberimizin sözüdür deriz, nede Allah katından der alırız.


Bizlerin yapması gereken, Kur’an elimizde onu anlamaya çalışarak, akıl ve fikrimizin çabaları ile kıssadan hisselerden derslerimizi alıp, yaşamımıza yön vermeliyiz.


Dilerim Rabbimden, gönül gözleri Kur’an ile parlayarak, Rabbin huzuruna çıkan, yüzleri gülen, Allah ın halis kulları arasında oluruz.


Saygılarımla Haluk GÜMÜŞTABAK