Maun suresini dikkatle okuyup, eğer üzerinde düşünürsek, yaptığımız yanlışlarında, daha çok farkında olacağımıza inanıyorum.

Maun suresinde Yaradan, bizlere öyle şeyler anlatıyor ki, bir bütün değerleri, parça parça edip, içinden işimize gelenleri seçtiğimizde, asla amaca ulaşamayacağımızı, daha da önemlisi yapılan tüm uğraşların, ibadetlerin boşa gideceğini bizlere anlatıyor.

Gelin önce sureyi okuyalım, daha sonrada üzerinde düşünmeye çalışalım.

Mâ’ûn Suresi
Bismillâhirrahmânirrahîm.
1. Dini yalanlayanı gördün mü?
2. İşte o, öksüzü iter, kakar.
3. Yoksulu doyurmaya önayak olmaz.
4. Vay haline o namaz kılanların ki,
5. Kıldıkları namazın değerine aldırış etmezler.
6. Gösteriş yaparlar onlar,
7. Ve yardımlığı sakınırlar.


Surenin ilk ayetinde dini yalanlayanı gördün mü sözlerinden, önce ne anlamalıyız onu düşünelim. Bu sözlerden iman etmeyenlerden bahsediliyor diye anlarsak, daha sonra ki ayetlerle ters düşeriz. Çünkü İnanmayan bir insan zaten ne yoksulu doyurur, zekât verir nede namaz kılar.

Demek ki ilk ayette, öyle bir insanlardan bahsediyor ki Allah, İman ettiğini söylediği halde imanının, inancının kurallarını yerine getirmekte titizlik göstermeyenlerden bahsediyor. Bunlar kendi hurafe itikat ve çıkarları doğrultusunda hareket eden, ayetlerden istediğini alıp, işine gelmeyenleri almayan, anlamlarını değiştirip gerçeği yalanlayan, Allah ın ayetlerinde geçen kelimelerle oynayan, farklı anlamlar vererek bütünden sapan, kişilerden bahsediliyor.

Müslüman olduğunu söylediği halde, kendi amaçları için her şeyi mubah kılarak, imanın, inancın çok önemli kurallarını görmezden gelenler kimsesiz, öksüz insanlara acımaz, yardım etmezler diyor. Kendisi bolluk içinde olduğu halde, yoksulu doyurmak için çaba da göstermeyeceğini, zekâtı da gereği gibi yerine getirmeyip, gösteriş için kullanırlar diyor.

Bu insanların kıldıkları namazdan gereken hayır, faydayı göremeyeceğini, çünkü bir bütünden, Kur’an dan  saparak, inançlarını yaşadıklarını, onun içinde namazın vereceği nurdan, hikmetten istifade etmelerinin mümkün olmadığını, çünkü namazın gerçek değerini bilmediklerini anlatıyor.

Namaz kıldığını zanneden, dinin gerektirdiği özden, Kur’an ın verdiği hükümlerden uzaklaşan kişilerin, kıldıkları namazı da, gösteriş için kılacağından bahsediyor.

İşte Kur’an, işte onun nur saçan ayetleri. Ama bizler Kur’an ı anlamadan okumanın yarışlarını yaparken, birileri bizi öyle Allah ile aldatıyor ki, sanırım bunun farkına mahşer günü varacağız. Tabi iş işten geçmiş olacak.

Düşünebiliyor musunuz birileri çıkıyor, din ve iman adına söylemlerde bulunuyor, daha sonrada amaca ulaşmak için her şey mubahtır diyerek, Allah ın koyduğu değişmez kuralları istediği zaman esnetip, kaldırıp, daha sonra tekrar getirebiliyor. İşte Maun suresi bizlere bu ve buna benzer olaylara sapanların kılacakları namazların, ne durumda olduğundan bahsediyor, örneklerini veriyor. Tabi anlayana, anlamak isteyene.

Yaradan bizlere öyle bir inanç, düzen oluşturmaya çalışıyor ki, bu düzende doğruluk, dürüstlük, eşitlik, adalet, özgürlük asla kısıtlanamaz, geçici dahi olsa, kişilere göre esnetilemez, kaldırılamaz.

Eğer birileri amaca ulaşmak için, yalan söylemek mubahtır diyor da, bizler birilerinin amacına ulaşması için yalan söyleyebiliyorsak, o yalanın nerelere varacağını, hangi günahsız canları yakacağını, haksızlıklara sebep olacağını asla bilemeyiz, hesap dahi edemeyiz. Bununda hesabını Allah a veremeyiz.

İşte maun suresi bizleri, bir bütünden ayrıldığımızda, ne kadar büyük yanılgılar içinde olacağımızı anlatmaya çalışıyor. Bir bütünü sağlam ve sağlıklı oluşturmak için, tüm parçalarının yerli yerinde olması gerekir. Bir ev yaparken, eksik koyacağımız bir malzemenin, bizlere nelere mal olacağını çok iyi biliriz. Bunun içindir ki Yaradan da bizleri uyarıyor ve bütünden, yani Kur’an ın önerdiği kurallardan asla şaşmadan, onların bir kısmını görmezden gelmeden, bir bütün olarak yaşamamızı emrediyor.

Sizlere vereceğim örneği, lütfen Maun suresi ekseninde dikkatle düşününüz. Allah Kur’an ayetlerinin, tümüne iman etmediğimiz sürece gerçek iman etmiş olmayacağımızı söyler bizlere. Hatta ayetlerin bir kısmına iman ediyor, bir kısmına inanmıyor musunuz diye de bizlerin dikkatimizi çeker.

Peki, bizler ne yapıyoruz, Kur’an ın tüm ayetlerine iman edip ve tamamının bugün geçerli olduğunu mu söylüyoruz? Ne yazık ki hayır.  İslam toplumunun büyük bir kısmı, Kur’an ayetlerinin bir bölümünün bugün hükmü olmadığını, bazı ayetlerin NESİH edildiğini, yani hükmünün kalktığını söyler ve buna da inanılır. Bunlara da delil olarak, bazı rivayet hadisleri gösterirler. Yani işin acı olanı, rivayetler Kur’an ayetlerini bugün hükümsüz kılar, nesih eder, ama bizler bunun bile farkında değiliz. Çünkü din ve iman konusunu bizler araştırmayıp, Kur’an ı anlayarak hiç okumayıp, ona müracaat bizzat etmeyip, inancımızın kurallarını başkalarına bırakmışız da ondan.

Demek ki bizlerin genel çoğunluğu, bugün Kur’an ın tümüne iman etmiş olduğumuzu söyleyemez. Eğer bir kısım ayetlerin bugün, hükmünün olmadığına inandırılmış isek, gerçek iman edenlerden olamayacağımızı Rahman apaçık söylüyor. İşte bunun içindir ki Kur’an ın gerçek nurundan da fayda sağlayamıyoruz. Çünkü Allah bütünden sapan, bazı ayetlerin hükümsüz olduğunu söyleyerek dine iftira atan, yalan söyleyerek iman eden bir inancın, itikadın bizlere fayda sağlamayacağını, yapılan ibadetlerin gerçek faydasını göremeyeceğimizi anlatıyor ayetinde. Hatta hakka batıl karıştırmayın diyerek, bizleri Kur’an ın çevresinde toplanmamızı ister.

Bugün bizler kıldığımız namazlarımızın, tuttuğumuz orucumuzun, verdiğimiz zekâtımızın gerçek karşılığını bulamıyorsak, bir yerlerde bir yanlış yaptığımızı düşünmeliyiz. Yaradan namaz kılan bir topluma hitaben, VAY HALİNE O NAMAZ KILANLARIN diyorsa, Allah ın bu sözlerle neyi kast ettiğini çok iyi düşünmeliyiz.

Allah Cuma yani toplantı namazı hariç, diğer vakit namazlarımızı camide ya da mescitlerde toplu kılınmasından bahsetmez Kur’an da. Namazın vakti girdiğinde kılınmasını ister Allah. Çünkü namaz, Allah ile kulu arasındaki iletişimdir. Yaradan ile kurduğumuz samimi diyalogun kapısı namazdır. Bunu da istediğimiz her yerde yapabiliriz. Fakat bizler namazı öyle gösteriş haline getirmişiz ki toplum olarak, birde Allah hüküm vermediği halde, camide toplu kılınan namazın başka yerde kılınan namazdan, kat kat sevap olduğunu da topluma anlatarak, namazı iyice toplum arasında gösteriş vesilesi yapmışız.

Duyarsınız, birbirlerine adeta gösteriş yaparcasına, camide göremiyoruz sizi ne zamandır, nerelerdesin sözleri, adeta toplum arasında bir sınıf yaratmış, övünç ve gurur vesilesi yapılmaktadır. Bizler namazlarımızı toplumsal bir kariyer edinmek için kılar da, bunu şahsi amaçlarımıza alet edersek, kılacağımız o namazlarımızdan fayda göremeyeceğimiz açıktır. Bizler namazın önce anlamını, faydasını, yol ve yöntemini çok iyi kavramalıyız.

Yaradan bizlerin hayır yaparken, zekâtlarımızı verirken bile, elimizden geldiğince gizli yapmamızı önerir. Ama biz bu yolu hiç benimsemeyiz genel çoğunluk olarak. Çünkü nefislerimizi gereği gibi eğitmedikte ondan. Namaz kılarken, zekât verirken herkesin görmesini, duymasını isteriz adeta. Peki, bunun nedeni ne olabilir sizce? Allah ın emirlerini, önerilerini ilk elden öğrenmeyip, ona müracaat etmeden, rivayetleri dinleştirmemiz bunun en büyük sebebidir.


İslam inancı bir bütündür, onunda kuralları Allah ın rehberi Kur’an da apaçık belirtilmiştir. Onun kurallarının bir tanesini bile görmezden gelenlerin, ayetleri nefsimize uydurarak yaşamanın sonucunu, Maun suresi çok güzel açıklamıştır. Bizler Kur’an ayetlerini kendimize uydurmak yerine, kendimiz Kur’an ın bütününe uymanın yolunu bulmalıyız. Bulamadığımız sürece de, doğru yolu bulmamız asla mümkün olmayacaktır.

Kur’an ı rivayetlerden aldığımız bilgilerle anlamak yerine, yine Kur’an ın diğer ayetlerinden yararlanarak anlamanın yolunu seçmeliyiz. Çünkü Kur’an, kendisini anlatan, açıklayan eşi benzeri olmayan bir rehberdir.

Eğer bizler hala Kur’an da her şey yoktur, özet bilgiler vardır. Kur’an ı herkes anlayamaz veli insanlar anlar. İslam ı doğru anlamak ve yaşamak için fıkıh kitaplarına müracaat etmeliyiz diyor da, toplumu Kur’an dan uzaklaştırıyorsak, sanırım kıldığımız namazlarında faydasını nefsimizde, ruhumuzda, bedenimizde görmemiz mümkün olmayacaktır.

Bu sureden dersler alarak, bütünden ayrılmayana, Kur’an ı bir bütün alarak yaşayarak, namazlarını gösterişten uzak yerine getirene ne mutlu. Dilerim Rabbimden cümlemiz, bu gerçeklerin farkında olan, Rabbin halis kullarından oluruz.

Saygılarımla Haluk GÜMÜŞTABAK