Hz. Adem’in Cennete Yerleştirilmesi




Allah, Hz. Adem'i ve onun eşini cennete yerleştirdi: “Ey Âdem, sen ve eşin cennette yerleş, otur. Ondan (cennetin yiyeceklerinden) istediğiniz yerden ikiniz de bol bol yiyin. Fakat şu ağaca yaklaşmayın. Yoksa ikiniz de kendinize zulmedenlerden olursunuz.” (2/Bakara, 35; 7/A’râf, 19) “Muhakkak bu (İblis) sana ve zevcene düşmandır. Sakın sizi cennetten çıkarmasın; sonra zahmet çekersin. Çünkü senin acıkmaman ve çıplak kalmaman ancak burada mümkündür ve sen burada susamazsın ve sıcaktan bunalmazsın.” (20/Tâhâ, 117-119)

Ancak, Hz. Adem'e ve eşine yasak edilen bu ağacın ne ağacı olduğu, kesin olarak bilinmemektedir. Çünkü Allah, bu ağacın adını bildirmemiştir. Sadece şeytanın, Âdem'e ve Havva’ya çirkin yerlerini göstermek için, hangi sözlerle kandırıp vesvese verdiği anlatılmıştır: “Rabbiniz başka sebepten dolayı değil; sırf melek olursunuz yahut ebedî kalıcılardan olursunuz diye şu ağacı size yasakladı” (7/A’râf, 20) ve “Ey Adem! Sana ebedîlik ağacını ve yok olmayacak bir hükümranlığı göstereyim mi?” (20/Tâhâ, 120) diyerek şeytanın onları aldattığı belirtilmektedir. Bu ağacın niteiği hakkında, sahih hadislerde de başkaca bir bilgi yoktur. Âyetlerden anlaşılmaktadır ki, Cenab-ı Hak cennette Adem’e ve Havva'ya büyük bir hürriyet vermekle birlikte, yine de buna bir sınırlama koymuştur. Bu sınırı aştıkları takdirde, kendilerine zulüm edeceklerdir. Cennete bu yasak ağaç, meyvelerinin yenilmesi için değil; insanın hayatını disipline etmek ve bir sınırlama ve kulluk için konulmuştur.

Âlimler, Hz. Âdem ve eşinin yerleştirildiği belirtilen "cennet" hakkında da görüş ayrılıklarına düşmüşlerdir. Cennet, sözlük anlamı açısından "bağ, bahçe, bahçelik yer" anlamına gelir. Acaba Hz. Âdem’in yerleştirildiği bu cennet, yeryüzünün ağaçlık, bağlık, bahçelik köşelerinden bir köşe midir; yoksa dünyadan ayrı, ahirette mü’minlere vaad edilen "cennet" midir? Kur’an’da bu konuda açık ve kesin bir bilgi verilmemiştir. İslâm âlimlerinin çoğunluğuna göre, Hz. Adem’in eşiyle yerleştirildikleri ve içinde "yasak ağacın" bulunduğu cennet, âhirette mü’minlere ve iyilik yapanlara vaad edilen, mükâfat yurdu olan cennettir.

Çünkü:
a) “Allah dedi ki: ‘Kiminiz kiminize (nesilleriniz birbirlerine, veya mü’minlerle şeytan birbirlerine) düşman olarak inin. Arz’da sizin için bir zamana kadar yerleşip kalmak ve geçinmek vardır. Orada (yeryüzünde) yaşayacaksınız, orada öleceksiniz, yine oradan diriltilip çıkarılacaksınız.” (7/A’râf, 24-25; ayrıca bkz. 2/Bakara, 36) Bu ayetlerde “hubût” (inmek) tâbiri ve inilecek yer de arz (yeryüzü) olarak zikredilmektedir. İlk yerleşme yeri yeryüzü dışında bir yer olmalıdır ki, buradan yeryüzüne iniş söz konusu olabilsin. Eğer Hz. Âdem ve Havva’nın yerleştikleri yer, "arzdaki" bir bahçe olsaydı “hubût”tan, yani "iniş"ten söz edilmesi, duruma uygun düşmezdi.

b) Tâhâ suresi 118-119'uncu âyetlerde, eşiyle birlikte Hz. Âdem’in yerleştirildiği cennetin anlatılan vasıfları, yani "acıkmamak, susamamak, çıplak kalmamak, güneşte yanmamak", sevap ve mükâfat yurdu olan, mü’minlere vaad edilen cennete ait niteliklerdir. Bu özellikte olan bir cennet (bahçe) dünyada yoktur. Öyleyse, Hz. Âdem’in yerleştirildiği bu cennet, âhirette mü’minlere vaad edilen cennettir.

c) Bu “cennet” lafzının başındaki "elif lâm", umum için değil, ahid içindir. Bu da göstermektedir ki, burada söz edilen cennetin anlamı, müslümanlar arasında bilinen ve mükâfat yurdu olan cenneti belirtir.

d) Yine bazı hadis rivayetlerine göre, Allah meleklerden birini görevlendirip, dünyanın her yerinden topraklar getirterek, hazırlanan çamurdan, Hz. Adem’i cennette yaratmıştır. (bkz. Ebû Dâvud, Sünnet 16; Tirmizî, Tefsir 1, 3; Müsned-i Ahmed, IV/400, 406). Hz. Âdem ile Hz. Musa’nın ruhlarının tartıştığını bildiren hadis (et-Tâc, I, hadis no: 40) de, bu cennetin sevab yurdu olan cennet olduğunu açıklar.

Bütün bunlarla birlikte, Hz. Adem’in ve Havva'nın yaratılıp yerleştirilği bu cennetin, mükâfat yurdu olan cennet veya yeryüzünde bir yer olması mümkündür. Çünkü bu konudaki naklî deliller kesin değildir ve Kur’an’da da buna dair kesin bir hüküm yoktur. Bunu Allah’tan başka kimse bilemeyeceğine göre, "şu cennettir", veya "bu cennettir" diye kesin hükme varmamak en uygunudur. Fakat, Hz. Adem ve eşinin yerleştirildiği cennetin, mükâfat yurdu olan cennet olduğuna dair deliller daha kuvvetlidir.