html öğrenmek - html kodlarını öğren - html kodları ve komutları html nedir?
HTML Komutları
Bir HTML dökümanının genel olarak görünümü aşağıdaki gibidir:
<HTML> ..........Html programının başlangıç komutudur.
<HEAD> ..........Bu alanda yazılan bilgiler Web sayfasında görüntülenmezler. Burada sayfa başlığı, anahtar kelime tanımlamaları, sayfa içerisinde kullanılan karakter bilgisi (dil, code page) gibi sayfanın doğrudan kendisine ilişkin tanımlamalar yapılır.
</HEAD>
<BODY>
..........Sayfa üzerinde görülmesi istenen herşey bu bölümde yazılır. Hazırlanan dökümanın başlangıç ve bitiş bloğu gibidir.
</BODY>
</HTML> ..........Html programının bitiş komutudur.
Yukarıda da görüldüğü gibi HTML komutları (belirteçleri) < > işaretleri arasına yazılırlar ve genelde her HTML belirtecinin / ile başlayan bir çifti vardır. Belirteçlerin çiftler halinde bulunması; söz konusu belirtecin sağladığı özelliğin sadece belirteç çifti arasına yazılan yazılara etki edeceğini ifade eder. Bir belirtece ait birden çok seçenek bulunabilir ve belirteçler seçeneklerle kullanıldığı zaman, bu seçeneklerin bir de değeri bulunur.
<belirtec_adi secenek_adi1=deger_1 secenek_2=deger_2 ...>
HTML, büyük harf küçük harf duyarlılığı olmayan bir dildir. Fakat okunabilirliği artırmak için, HTML belirteçlerinin büyük harf ile yazılması bir alışkanlıktır. Bir HTML dökümanı ile ilgili verilen bu genel bilgiler, ileride verilecek komutların kullanımının anlaşılması ve örneklerin incelenmesinden sonra, daha iyi anlamlandırılacaktır.
<HEAD> .......... </HEAD> Arasında Kullanılan Komutlar
<TITLE> .......... </TITLE> belirteç çifti: Bu belirteç çifti arasına browser' ın (listeleyici) başlık çubuğunda görülecek olan sayfanın başlığı yazılır.
<META> belirteci: Bu belirteç ile kullanılabilen birçok seçenek vardır. Örneğin bir kullanımı, bu belirteç ile sayfanızın içeriğini yansıtan bazı anahtar kelimeler ve tanımlamalar verilmesidir. Web üzerinde arama yapan arama motorları sayfaların meta belirteçlerine bakarak gruplandırma yaparlar. Bununla ilgili aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.
<META NAME="Description" CONTENT="HTML öğrenmek için yararlı bilgiler">
<META NAME="Keywords" CONTENT="html, htm, web sayfası">
<META NAME="Author" CONTENT="Ozge Donmezer">
Başka bir kullanım, sayfadaki yazıların hangi dil ailesine ait karakterlerle yazıldığını belirtmek içindir. Yine aşağıda bunula ilgili bir örnek verilmiştir.
<META HTTP-EQUIV="Content-Type" CONTENT="text/html; charset=iso-8858-9"> (Türkçe' nin dahil olduğu dil ailesine ait standard tanımlaması iso-8859-9' dur.)
<BODY> .......... </BODY> Arasında Kullanılan Komutlar
Her türlü yazı, formatlama bilgileri bu bölüme girdiğinden, bir HTML dökümanının esas kısmını da bu bölüm oluşturduğundan, bu bölümde oldukça fazla sayıda komuttan söz edilecektir. Bu komutlar belirli bir mantık sırasına göre verilecektir.
<BODY BGCOLOR=& TEXT=& LINK=& ALINK=& VLINK=&>
RRGGBB ile temsil edilen hexadecimal bir sayıdır. (R= Red, G= Green, B= Blue) Bu yöntem kullanılarak değişik renkler elde edilebilir. Pek tercih edilmemekle birlikte sayı yerine doğrudan renk isimleri de verilebilir (aqua, black, blue, fuchsia, gray, green, lime, maroon, navy, olive, purple, red, silver, teal, white, yellow ). Bgcolor seçeneği, sayfanın zemininin, text, sayfa içindeki yazıların, link, bağlantı yazılarının, alink, aktif durumdaki bağlantı yazılarının, vlink, ziyaret edilmiş bağlantıların renklerini vermemiz için kullanılır.
Sayfanın zemin rengini tek renk vermek yerine, fona bir background resmi de koyabiliriz. <BODY BACKGROUND="image_URL"
Sayfa kenarları ayarlamaları da aşağıdaki şekilde yapılır:
<BODY LEFTMARGIN=& TOPMARGIN=&>
& marjin miktarını temsil etmektedir. Leftmarjin seçeneği sol kenarı, Topmarjin üst kenarı ayarlamamızı sağlar.Bir döküman içerisindeki yazılardan istediğimiz kısmının font özelliklerini belirlemek için font belirteci değişik seçeneklerle kullanılır:
<FONT SIZE=&> Font büyüklüğü belirlenecek yazı </FONT>
1'den 7'ye kadar değişebilir. Sayıyı artırdıkça, belirteç çifti arasına yazdığımız yazının büyüklüğü de artar.
<FONT COLOR=&> Font rengi belirlenecek yazı </FONT>
& yerine yine altı basamaklı hexadecimal sayılar kullanarak ya da doğrudan renk ismini vererek, ayarlamamızı yaparız.
<FONT FACE="&"> Karakter şekli belirlenecek yazı </FONT>
& yerine istediğimiz karakter tiplerinden birini yazabiliriz. (Örneğin; Times New Roman, Arial gibi")
Döküman içindeki yazılardan istediğimiz bir kısmına kalın, italik, altı çizgili vb özellikleri verebiliriz:
<B> Kalın yapılacak yazı </B>
<I> İtalik yapılacak yazı </I>
<U> Altı çizili yapılacak yazı </U>
<SUP> Satırın biraz üst tarafında görünmesini istediğimiz yazı </SUP>
<SUB> Satırın biraz alt tarafında görünmesini istediğimiz yazı </SUB>
<STRIKE> Üstü çizili yapılacak yazı </STRIKE>
HTML dökümanımızda paragraf başı yapmak, sadece alt satıra geçmek ya da bir kısım yazıyı tek bir satırda yazmak istediğimiz zaman aşağıdaki balirteçleri kullanmalıyız. <P> "...Yeni bir paragraf yapmak istediğimiz zaman
kullandığımız bu belirteç, çiftiyle birlikte kullanılmaz. Okunabilirliği artırmak için, genelde satırın sonunda kullanılır. Bir satır boşluk bırakır.
<BR> "..Bir alt satıra geçmek için kullanılan bu belirtecin de çifti yoktur. Bu belirteç bir satır boşluk bırakmadan, bir alt satıra geçer.
<NOBR> Hep aynı satırda yer almasını istediğimiz yazı </NOBR> ".. Bu belirteç, çiftiyle birlikte kullanılır ve belirteç çifti arasına yazdığımız yazı, bir satırda görüntülenir.
Döküman içinde kullanacağımız başlık formatlarını ayarlamak için kullanacağımız belirteç ise aşağıda gösterilmiştir:
<H&> Başlık <H&> "..Bu belirteç çifti arasına da kullanacağımız başlığı yazarız. &, 1'den 6'ya kadar değişebilen bir sayıyı temsil eder. Sayı büyüdükçe, başlığın ebatları da küçülür.
Başlığı sağa, sola yaslamak ya da sayfanın tam ortasında bulunmasını sağlamak için <H&> belirteci ALIGN seçeneğiyle kullanılır.
<H& ALIGN=#> Sağa, sola ya da ortaya yaslayacağımız başlık </H>
& yerine 1'den 6'ya kadar bir sayı, # yerine de left, right ya da center gelmelidir.
Bir paragrafı olduğu gibi sağa, sola ya da ortaya yaslamak istedimiz zaman da <P> belirtecini çiftiyle beraber benzer şekilde ALIGN seçeneği ile kullanmalıyız.
<P ALIGN=#> Sağa, sola ya da ortaya yaslayacağımız paragraf </P>
# = left, right ya da center
Hazırladığımız dökümanda kullanmak istediğimiz özel karakter stilleri olabilir.Örneğin bir yerden alıntı yapmak istediğimizde, alıntı yaptığımız yazıların biraz eğik (italik gibi) görünmesini isteyebiliriz. Ya da bazı vurguladığımız kısımların daha çok göze çarpmasını isteyebiliriz. HTML'de bu gibi özellikleri sağlayan belirteçler de vardır. Aşağıda bunlar verilecektir:
<EM> Önemli bir yazı </EM> "..Bu belirteç vurguyu belirtmek için kullanılır. (Dışarıya biraz eğik çıkar.)
<STRONG> Çok önemli bir yazı </STRONG> ."Bu belirteç çifti güçlü vurguyu belirtir. (Dışarıya biraz koyu çıkar.)
<CODE> Yazılar yazılar </CODE> "..Bu belirteç çifti yasa, kural belirten yazılar için kullanılır.
<SAMP> Örnek </SAMP> "..Örnek çıktı
<VAR> Değişken, emin değil </VAR> "..Değişken, karasız
<DFN> Tanımlama </DFN> "..Bu belirteç çifti tanımlama belirten yazılar için kullanılır. (Dışarıya hafif eğik çıkar.)
<CITE> Alıntı </CITE> "..Bu belirteç çifti alıntı yazılar için kullanılır.
<SMALL> Küçük yazı </SMALL> "..Bu belirteç çifti arasında yazılan yazılar dışarıya çok küçük çıkar.
<BIG> Büyük yazı </BIG> "..Bu belirteç çifti arasında yazılan yazılar dışarıya çok büyük çıkar.
<ADDRESS> Yazarın Adresi </ADDRESS> "..Bu format yazarın adresini yazmak içindir.
<BLOCKQUOTE> İçeriden başla </BLOCKQUOTE> "..Bu belirteç çifti arasına yazılan yazı sayfanın hem sağından hem solundan içeriye kayar.
<DIV ALIGN=LEFT|CENTER|RIGHT> Herhangi bir yazı ya da yazı grubu </DIV> "..Bu belirteç çifti herhangi bir yazı ya da yazı grubunun sağa, sola ya da ortaya yaslanmasını sağlar.
<CENTER> Ortalanacak yazı </CENTER> "..Bu belirteç çifti yazı ve resimleri sayfada ortalar .
<PRE> Formatlı metin </PRE> "..Bu belirteçler arasına yazılan her şey, yazıldığı gibi ekrana çıkar. Boşluklar, tab' lar, satır bölmeleri vb korunur.
<BLINK> Yanıp sönen yazı </BLINK> "..Bu belirteç çifti arasına yazılan yazılar dışarı çıktıklarında bir yanıp bir sönen şekilde görünürler.
Sayfamızda herhangi bir yere değişik boyutlarda çizgi çizmek isteyebiliriz.
Bunu <HR> belirteciyle yaparız. Boyutlarını ayarladığımız seçenekleriyle birlikte kullanımı aşağıdaki gibidir.
<HR SIZE=# WIDTH=# ALIGN=#> "..Çizginin uzunluğunu ayarlamak için kullandığımız WIDTH seçeneğini WIDTH=50% şeklinde de kullanabiliriz. Örneğin; bizim kullanımımız sayfanın %50'si, yani yarısı uzunluğunda bir çizgi çizmek istediğimizi belirtir.
Sayfamızdan yapacağımız bağlantılara gelince; öncelikle Internet üzerindeki herhangi bir makinadaki bir dökümana bağlantı yapmaya bakalım:
<A HREF="URL_adresi"> Buraya tıklayınız [/url] "..Web sayfanızda "Buraya tıklayınız"yazısı çıkacaktır ve bu yazı bir link görünümünü almıştır. Üzerine tıkladığınızda yazdığınız URL adresine ulaşırsınız. URL adresi aşağıdaki gibidir.
<servis>://<adres>[:port_numarası]/<dizin>/dosya_adı
<servis> yerine webin dışında diğer internet servislerini sağlayan prottokolleri de yazabilirsiniz. Eğer, bulunduğunuz dizinde bir dökümana bağlantı yapmak istiyorsanız, sadece dökümanın adını yazmanız yeterlidir. Kendi makinanızda fakat başka bir dizin altındaki bir dökümana bağlantı yapmak için, dizin ismini ve döküman ismini yazmalısınız.
<A HREF="fotograflarim\uzgun.gif"> buraya tıklayınız [/url]
Aynı dökümanın içinde bir yere bağlantı yapmak istiyorsak o zaman şöyle demeliyiz:
<A HREF="#name"> buraya tıklayınız [/url]
Gitmek istediğiniz yerin HTML kodunu ise şöyle yazmalısınız:
<A NAME="name">[/url] Buraya hoşgeldiniz.
"name"burada sizin tespit edeceğiniz herhangi bir isim olabilir. (Örneğin 1. Bölüme gitmek istiyorsanız, name yerine 1, aynı şekilde 1. Bölümün bulunduğu yere de name olarak 1 yazmalısınız.)
Başka bir dökümanın bir parçasına gitmek istiyorsanız, <A HREF="URL#name"> hedef [/url] yazmalısınız. Tabii gideceğiniz döküman parçasının başında da <A NAME="name">[/url] yazmalıdır.
HTML dökümanınız içinde bir resim dosyasını da bağlantı elemanı olarak kullanabilirsiniz. Örneğin;
Bana mail göndermek için zarfın üzerini tıklayın<IMG SCR="envelope.gif"> ""Bu dışarıya şöyle çıkar:
Bana mail göndermek için zarfın üzerini tıklayın ZARF RESMI
Eğer bağlantı yapılacak olan, bir dosyaysa, o dosyanın türü önemlidir. Dosyanın türü, Web sunucusu ve sizin Web istemciniz tarafından bilinen bir dosya türüyse (TXT, GIF, JPG, JPEG, PNG, XBM) bağlantı yazısının üzerine tıkladığınızda dosya açılır. Eğer ilgili dosya bilinmeyen bir dosya türüyse, o zaman bu bağlantı tıklandığında, web istemcisi o dosyayı "diske saklamak" ya da bir uygulama programıyla açmak şeklinde iki seçenek sunar. Bazı dosya tipleri ise, web istemcilerine yüklenen yardımcı "plug-in" ler ile işlenebilir. Bunlardan en popülerleri ses formatları (AU, WAV, MID); video formatları (RM, MOV, AVI) ve bazı özel tipte dosyalardır (AutoCAD çizim dosyaları gibi).
Kayan yazı görüntüsü elde edebilmek için kullanılacak olan belirteç çifti <marquee> ... </marquee> "dir.
<MARQUEE> Kayan yazı </MARQUEE> "..Bu belirteçler arasındaki yazı dışarıya kayan şekilde çıkar:
Bu belirteç çiftinin beraber kullanıldığı seçenekler aşağıda verilmiştir:
<MARQUEE SCROLLAMOUNT=#> Kayan yazı </MARQUEE> "..# burada kayma hızını belirten bir sayıdır.
<MARQUEE SCROLLDELAY=# SCROLLAMOUNT=#> Kayan yazı </MARQUEE> "..Scrolldelay seçeneği yazının hangi aralıklarla bekletileceğini belirten bir sayıdır.
Kayan yazının büyüklüğünü, genişliğini ayarlayabiliriz. Align seçeneği ise, top, middle ve bottom değerlerini alabilir.
<FONT SIZE=6>
<MARQUEE ALIGN=# WIDTH=#> Kayan yazı </MARQUEE>
</FONT>
Merhaba!
Kayan yazının arkaplan rengini bgcolor seçeneği ile aşağıdaki gibi verebiliriz.
<MARQUEE BGCOLOR=#>Kayan yazı </MARQUEE>
<height=# width=#> ANLAMLARINI
<hspace=# vspace=#> ANLAYAMADIM...
Listeler de incelenmesi gereken önemli bir konudur. Listeleri dört grupta inceleyebiliriz.
1- Sırasız (Unordered) Listeler: Bir seçenek belirtilmezse, siyah noktalı listeler oluşturur.
<UL>
<LI> Win 98
<LI> Win NT
</UL>
- Win 98
- Win NT
Fakat, siyah nokta yerine, içi boş daire ya da kare şekli çıkarmak ta mümkündür. Bunun için kullanılması gerekli seçenek TYPE seçeneğidir. TYPE seçeneğinin alabileceği değerler disc, circle ve square'dir.
2- Sıralı (Ordered) Listeler: Bir seçenek belirtilmezse, 1, 2, 3 numaralı listeler oluşturur.
<OL>
<LI> Win 98
<LI> Win NT
</OL>
1. Win98
2. WinNT
Burada da type seçeneğini kullanarak değişik sıralı listeler yaratmak mümkün olur.
<LI TYPE= #> # = A, a, I, i, 1
3- Açıklamalı Listeler:
<DL COMPACT>
<DT> Win98
<DD> Bir işletim sistemidir.
<DT> WinNT
<DD> Arayüzü Windows 95'e çok benzeyen bir işletim sistemidir.
</DL>
Win98
Bir işletim sistemidir.
WinNT
Arayüzü Windows 95'e çok benzeyen bir işletim sistemidir.
4- İçiçe Listeler:
Tüm liste çeşitleri, 3'den fazla bölüm kullanmadıkça içiçe yazılabilir. Örnek olarak;
<UL>
<LI> İzmir'deki üniversiteler
<UL>
<LI> Ege Üniversitesi
<LI> Dokuz Eylül Üniversitesi
</UL>
<LI> Ankara' nın belli başlı üniversiteleri
<UL>
<LI> ODTÜ
<LI> Hacettepe
</UL>
</UL>
Ekrandaki görüntüsü,
- İzmir'deki üniversiteler
- Ege Üniversitesi
- Dokuz Eylül Üniversitesi
- Ankara'nın belli başlı üniversiteleri
- ODTÜ
- Hacettepe
Web'in ortak dili HTML kullanılarak hazırlanan sayfalarda, tablo ve form konuları da oldukça önmelidir. Fakat, burada amaç, tüm HTML komutlarını vermek değil, HTML dilinin temel mantığını anlatmak olduğu için, bu konulardan bahsedilmeyecektir.
HTML'de Kullanılan Teknolojiler
Java
CGI (Common Gateway Interface)
VBScript (Visual Basic Script)
Java
Java, Sun Microsystems firması tarafından 1991 yılında geliştirilmiş nesneye yönelik bir programlama dilidir. Java, temel veri tiplerini, giriş çıkış fonksiyonlarını ve diğer fonksiyonları içeren sınıf kütüphanesine sahiptir. Bu programlama dili aynı zamanda internet protokollerinin çoğunu destekleyen fonksiyonlara da sahiptir. Java çok fazla komut içermemesine rağmen, uygun komutları bünyesinde barındırdığı için, güçlü bir dil olarak kabul edilmiştir. Java programlama dili, geliştirilirken C ve C++ dillerini kendine baz almıştır.
Java ile yazılan bir programın çalıştırılabilmesi için, iki aşamadan geçirilmesi gerekmektedir. Birinci aşama programın derlenmesi aşamasıdır. Programın Java derleyicisi ile derlenmesi sonucunda, byte kod (Java binary kod) denilen makina koduna yakın, fakat işlemciye özel olmayan kod oluşturulur. İkinci aşama ise, programın byte kodunun bir byte kod yorumlayıcısından geçirilmesi aşamasıdır. Byte kod yorumlayıcısı programın çalışmasını sağlar. Java'nın bu özellii ona hem avantaj hem dezavantaj getirir. Derlendikten sonra işlemciye özel kod üretilmemesi sayesinde Java sistemden bağımsızdır, üzerinde Java yorumlayıcısı bulunduran herhangi bir sistemde çalışır. Fakat, bir Java yorumlayıcı programı yürüttüğü için, işletim hızı da yavaşlar.
Java'da program yazabilmek için bir Java Geliştirme Kiti (JDK) gereklidir. Herhangi bir editörde (Unix için pine, vi; DOS altında MSDOS Edit vb.) yazılıp, *.java uzantılı kaydedilen Java programı dosyası, JDK'de komut satırına javac dosya_ismi yazılıp derlenir. Bu işlem sonucunda dosya_ismi .class dosyası oluşur. (Byte kod dosyası) JDK'den java yorumlayıcısı çağırılarak, programın çalıştırılması istenirse, komut satırına java dosya_ismi yazılır.
Java dili ile yazılan programları, Java uygulamaları ve Java appletleri olmak üzere iki ana grupta toplayabiliriz. Java uygulaması, herhangi bir probleme çözüm getirmek amacıyla, Java dili ile yazılmış bir programdır. Örneğin; ekrana "Ben Java öğreniyorum!"çıktısını veren bir program yazalım:
class JavaOgreniyorum {
public static void main(String args[]){
System.out.printIn("Ben Java öğreniyorum!");
}
}
Bu programı bir editörde yazıp, genelde sınıfa verdiğimiz isi dosya ismine de verip, kodu JavaOgreniyorum.java olarak kaydederiz. Daha sonra yukarıda açıklandığı gibi, JDK'de derlemek için komut satırına javac JavaOgreniyorum yazıp, JavaOgreniyorum.class dosyasının oluşmasını sağlarız. Programın çalışması için de java JavaOgreniyorum komut satırını yazarız.
Java appleti ise, Java desteğine sahip bir listeleyicide (browserda) görüntülenen Web sayfaları içerisinden çalıştırılabilen programlardır. Bir Java appleti imajlara benzer, fakat, dinamik ve interaktif olmasıyla farklılaşır. Bir Web sayfasına java appleti bağlamak için, önce Java dili ile program yazılıp derlenir. Sonra HTML ile hazırlanmış Web sayfasında bu dosya referans olarak gösterilir. HTML dosyası ile applet dosyasının aynı dizinde olması tavsiye edilir. (bir HTML dosyası ile o sayfada kullanılan imaj dosyası gibi) Web sayfası yüklendiğinde Web listeleyicisinde (browserında) gömülü olan Java yorumlayıcısı sayfadaki appletleri çalıştırmaya başlar. Appletlerin Web sayfasında çalışması için, kullanılan listeleyicinin Java desteğine sahip olması gerekmektedir. Bu amaçla geliştirilen ilk listeleyici (browser), HotJava olup (HotJava Java dili ile yazılmıştır.), daha sonra diğer Web listeleyecilerinin de Java'yı destekleyen yeni sürümleri çıkartılmıştır. (Örneğin, Netscape 2.0 gibi)
Şimdi deminkine benzer bir Java appleti yazmayı ve bunu bir Web sayfasına bağlamayı deneyelim:
import java.awt.Graphics;
public class JavaOgreniyorumApplet extends java.applet.Applet
{
public void paint (Graphics g){
g.drawstring("Ben Java öğreniyorum!", 5, 25);
}
}
Burada import komutu da applet'in JDK içindeki sınıflara erişimini sağlar.
Bu applet dosyası da deminki Java programına benzer biçimde, bir editörde yazıldıktan sonra ait olduğu sınıf ismi dosya ismi olarak verilip JavaOgreniyorumApplet.java şeklinde kaydedilir. JDK'de javac JavaOgreniyorumApplet komut satırı yazılıp, programın derlenmesi sağlanır. Daha sonra oluşturulan byte kodun çalışması için, java JavaOgreniyorumApplet komut satırı yazılır.
CGI (Common Gateway Interface)
CGI'ın ne olduğunu anlatmaya geçmeden önce bazı kavramların açıklanması gerekmektedir. Buna Web Server ve Client ile başlamak yerinde olur. Web Server'lar (HTTPd Server), Web sayfalarını üzerinde bulunduran makinalardır. Bu makinalar genelde kendi üzerlerinde bulunan Web sayfalarına erişmek için 80 numaralı portu kullanırlar. Client ise, Web Server'lar üzerindeki Web sayfalarına erişmek isteyen makinalardır. Client herhangi bir porttan Web Server ile iletişim kurabilir. Stdin standard input'un kısaltılmışıdır ve server açısından client'ın server'a gönderdiği veriler anlamına gelir. Stdout standard output'un kısaltılmışıdır ve server'ın client'ın gönderdiği verileri işlemesi sonucunda client'a gönderdiği sonuç bilgisi anlamına gelir.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşıldığı gibi, HTTP protokolü, server'dan client'a ve client'tan server'a veri aktarımını destekler. Client'ın server'a veri gönderebilmesi, formlar aracılığıyla olur. Form, client'ın server'a veri ulaştırmasını sağlamak amacıyla HTML dili kullanarak yazılmış Web sayfalarıdır. Kullanıcının (client) form aracılığıyla server'a gönderdiği bilgiyi işleyecek server tarafında çalışan bir programa ihtiyaç vardır. Bu programa gateway programı denir. CGI (Common Gateway Interface), client'ın gönderdiği input verileri alıp, gateway programına veren (gateway programının çalışmasını sağlayan) ve programın çıktısını tekrar client'a ileten, kısaca server ve server tarafındaki gateway programları arasında iletişimi sağlayan, bir arayüz, protokoldür.
Bir Web Client programının (Web browser), HTTP server'ına veri göndermesini sağlamak için hazırlanan formlar, HTML diliyle aşağıdaki gibi başlar:
<FORM ACTION="URL" METHOD=get | post>
...
...
</FORM>
Action seçeneğinde belirtilen URL, formun doldurulduktan sonra, hangi Web server'daki hangi program tarafından işleneceği bilgisini ifade eder. Method seçeneği ise, formun Web server'ına hangi methodla ulaştırılacağını belirtir. Yukarıdan da anlaşılacağı gibi, formdaki bilgiler iki methodla ulaştırılabilir. Get metodu kullanılırsa, veri çevresel değişkenler aracılığı ile, Web Server'a ulaştırılır. Bu metodla bütün form bir query_string değişkeninin içine konur, action kısmında belirtilen adres ve programın sonuna eklenir ve tek bir URL olarak gönderilir.
Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor.
Üye Ol ya da
Giriş Yap./stuff/program?query_string
Veri büyüklüğü sınırlandırılmıştır. Bu yöntem kullanıldığı zaman, actionda belirtilen URL önce decode edilmelidir, çünkü form doldurulup, submit edildiğinde, browser bütün bilgiyi URLencode eder. Decode işlemi bir CGI script (gateway programı) ile yapılabilir. Yukarıda submit edilen URL incelendiğinde, soru işaretine kadar olan kısmın, formun action kısmında yer alan adres ve program olduğu görülür. Soru işaretinden sonraki kısım ise, gönderilen verilerin yer aldığı değişkendir.
Post metodu kullanıldığında ise, CGI veriyi stdin olarak, alır ve bütün çevresel değişkenlere gerekli atamaları yapar. Veri üzerinde herhangi bir büyüklük sınırlaması yoktur.
Verinin gateway programı tarafından işlendikten sonra, client'a geri gönderilmesine gelince; çıktılar MIME çıktıları, redirection ve nonparsed Headings olmak üzere üç şekilde gönderilebilir. Sadece MIME çıktılara genel olarak bakalım: Çıktının MIME type gönderilmesi, herhangi bir Web sayfası, ses veya video dosyası ya da sade text olması demektir. Gateway programı, standard output'un MIME tipini belirten başlık mesajlarını koymak ve altına bir de boş satır bırakmak zorundadır. Örneğin;
Content-type: MIME type (text/html)
Data
Data
Bir gateway'in kullanım amaçları çok çeşitli olabilir. Bir örnek vermek gerekirse; bir Web server üzerindeki bir veri tabanı üzerinde, bir bilginin, verilen bir keyword aracılığıyla araştırılması bir gateway programıyla halledilebilir. Bir gateway programı herhangi bir programlama diinde yazılabilir. Fakat, bir gateway yazmak için en çok tercih edilen programlama dilleri şunlardır: C, C++, Fortran, Perl, TCL, herhangi bir Unix Shell, Visual Basic, AppleScript. Script diliyle yazılmış programların kendileri server'a konur, diğer dillerde yazılmış programların ise derlenmiş hali server'a konur. Derlenmiş hali server'a konan programların source kodları da bilgi amacıyla genelde konur.
CGI real time çalıştırılır, yani client ne zaman çalıştırmak isterse, CGI bu isteği alır, verileri çevresel değişkenlere aktararak gateway'e gönderir ve gateway'i çalıştırmaya başlar ve çıktı programın çalışması bitince, CGI tarafından alınıp, client'a gönderilir.
Gateway'lerin server'a konması için iki yol izlenebilir: Bunlardan birincisi, herkes kendi dizini altına programını koyar ve bir de hangi uzantılı dosyaların server tarafından cgi olarak kullanılacağının server'a bildirilmesi için bir .htaccess dosyası hazırlar. Fakat, bu yöntem pek tercih edilmez, çünkü güvenli gateway programı yazmak kolay bir iş değildir. Gateway'ler real time çalıştırıldığından, kötü niyetli kişiler, gateway'i server'ı zor durumda bırakacak şekilde kullanabilirler. Bunu engellemek için, gatewayler server üzerinde ayrı bir dizin altında tutulurlar. (cgi-bin dizini) Gateway programları, bu dizine sadece Webmaster'ların bilgisi ve izni dahilinde konulabilir.
VBScript (Visual Basic Script)
VisualBasicScript, JavaScript gibi script diller, HTML'ye ek olarak tasarlanmıştır. Bu diller ile programlar HTML içine yazılır ve Web sayfasının interaktif ve dinamik olmasına hizmet ederler. VBScript eklenmiş sayfalar bu dili destekleyen listeleyiciler (browserlar) tarafından görüntülenebilir. Mevcut listeleyiciler (browserlar) arasından sadece Internet Explorer VBScript desteğine sahiptir. HTML dökümanı içindeki scriptleri ayırıp (parse), işletmek (process) -bu dili destekleyen- listeleyicinin (browserın) sorumluluğundadır.
Bir VisualBasicScript'i HTML içine yerleştirebilmemizi sağlayan bir HTML belirteci (tag) vardır: <SCRIPT> ".. </SCRIPT>
Bir VBScript'i değişik yollarla HTML kodumuz içine yerleştirebiliriz. Örneğin, üzerinde Tıkla yazılı bir button'u <FORM> ".. </FORM> belirteç çiftiyle oluşturmak ve VBScript kullanarak, oluşturduğumuz bu button'a tıkladığımız zaman ekranda "Bu VisualBasicScript'in basit bir örneğidir."mesajının gelmesini sağlamak isteyelim. Böyle bir istek aşağıdaki yapı ile gerçekleştirebilir:
<HTML>
<HEAD>
<TITLE> VBScript içeren sayfama hosgeldiniz. </TITLE>
</HEAD>
<BODY>
<P> Kullanılan VBScript, asagidaki dugmeye tikladiginizda, ekrana bir mesaj kutusunun gelmesini saglayacaktir. </P>
<FORM NAME="formornegi">
<INPUT TYPE="Button" NAME="Tiklakomutu" VALUE="Tikla">
<SCRIPT FOR="Tiklakomutu" Event="onClick" Language="VBScript">
MsgBox "Bu VBScript'in basit bir ornegidir."
</SCRIPT>
</FORM>
</BODY>
</HTML>
Yukarıdaki HTML kodunda, SCRIPT belirteciyle kullanılna FOR seçeneği, bu script'in TiklaKomutu isimli dğme (button) için yazıldığını belirtir. Event seçeneği ise, bu scriptin button üzerine tıklayınca çalışacağını gösterir. Language ise, kullanılan script'in bir VBScript olduğunu açıklamak içindir. Bu açıklama olmaksızın, listeleyici (browser) yazılan script'in hangi script (JavaScript mi VBScript mi) olduğunu anlayamaz.
Yukarıda kullanılan yöntem okunabilirliği azalttığı için pek tavsiye edilmez. Onun yerine aşağıdaki gibi bir kod yazılsa daha iyi olur.
<HTML>
<HEAD>
<TITLE> VBScript iceren sayfama hosgeldiniz. </TITLE>
<SCRIPT LANGUAGE="VBScript">
<!--
Sub Tiklakomutu OnClick
MsgBox "Bu VBSript'in basit bir ornegidir."
End Sub
-->
</SCRIPT>
</HEAD>
<BODY>
<P> Kullanılan VBScript, asagidaki dugmeye tikladiginizda, ekrana bir mesaj kutusunun gelmesini saglayacaktir. </P>
<FORM NAME="formornegi">
<INPUT TYPE="Button" NAME="TiklaKomutu" VALUE="Tikla">
</FORM>
</BODY>
</HTML>
Yukarıdaki kodun <HEAD> ".. </HEAD> kısmı içine yazılan script, bir altprogramdır. Sub altprogramın başladığını, End Sub ise bittiğini gösterir. Sub'tan sonra gelen TiklaKomutu OnClick, TiklaKomutu isimli button üzerine tıklandığında, bu alt programın çalışacağını belirtir. Bu tip procedure'lara event-procedure denir.
Browser'lar
- Internet
- Browser nedir?
- Internet güvenliğine genel bakış
- Microsoft Internet Explorer sizi ve verilerinizi korumayı nasıl garantiler?
- Güvenlik belgelerine genel bir bakış
Internet
İnternet, önünüzdeki bilgisayar dahil, dünyadaki milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayan bilgisayar ağlarından oluşan bir topluluktur. Ayrıca devamlı değişen ve büyüyen bir bilgi kaynağıdır. Yaratıldığı 1960"lı yıllardan beri üssel olarak büyüme gösteren Internet şu anda ticari, eğitim ve kişisel amaçlarla milyonlarca kişi tarafından kullanılmaktadır.
Internet"e bağlandıktan sonra bu büyük çeşitlilikteki bilgileri görebilmek için Internet Explorer"ı kullanabiliriz. Ayrıca bu bilgileri kendi belgelerinize katabilir veya bir dosya olarak bilgisayarınıza kaydedebilirsiniz.
Browser nedir?
Browser(web tarayıcısı) World Wide Web uzerinde dökümanların transfer edilip görüntülenmesini saglayan programlara verilen addır. İnternet explorer yoluyla erişebilecegimiz İnternet servisleri şunlar olabilir;
- WWW
- TELNET
- GOPHER
- WAIS
- FTP dir.
Bunlardan en çok kullanılanı WWW servisidir. Kısaca tanımlarsak ;
WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir.
Hiper ortam, bir dökümandan başka bir dökümanın çağırılmasına (navigate) olanak sağlar (iç içe dökümanlar). Bu ortamdaki her veri (object), başka bir veriyi çağırabilir (link). Link, aynı döküman içinde başka bir yere olabildiği gibi,fiziksel olarak başka bir yerde (internet üzerindeki herhangi bir makinada) de olabilir. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir Web Listeleyicisinde (Web Browser) görüntülenebilir. Web'in diğer bir işlevi de, öteki bazı internet servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır (ftp, gopher, news, waisgibi).
Internet explorer da 6 tane ana menü vardır. Bunlar;
- File (dosya)
- Edit (üzen)
- View (görunüm)
- Go (git)
- Favorites (favori)
- Help (yardım)
Sıra ile inceleyecek olursak;
A) File (dosya) Menusünde sırasıyla;
- New window (ctrl+N): Yeni bir pencere acmaya yarayan komuttur. Not: Dosya menüsünden Aç"ı tıkladıktan sonra metinkutusuna adresi yazarak da belirli bir dosyayagidebilirsiniz.
- Open (ctrl+O): Var olan bir dosyayı acmak istediğimiz zaman File menüsunden Open'a gireriz. Karşımıza gelen diyalog kutusundan istediğimiz dosyayı bulup üzerine çift tıklarız.
- Save (ctrl+S): İnternet explorer da yazılan bir metni kaydetmemizi sağlayan komuttur. Not: Internet Explorer yalnızca sayfadaki metni kaydedebilir, grafikleri kaydedemez.
- Save As..: Yazılan ya da var olan bir dosyayı başka bir ortama(diskete,başka bir sürücüye..v.s) kaydetme komutudur.
- Send To: Yazılan ya da var olan bir metin ya da dosyanın bulunduğu ortamdan başka bir ortama(masa üstüne,diskete,başka bir sürücüye,dosyaya) aktarma komutudur. En önemli özelliği sayfanın linkini e-mail ile göndermeyi sağlamasıdır.
- New Message: Netscape aracılığı ile e-mail gönderme komutudur.
- Page Setup: Sayfanın yapısı ve düzeni hakkında bilgi veren komuttur.
- Print (ctrl+P): Internette bulduğumuz bir sayfayı yazıcıdan çıkarmak için kullanılan komuttur.
- Create Shortcut: Herhangi bir yazı,metin yada dosyanın daha kolay ulaşabilmesini sağlamak için kullanılan "kısa yol yaratma" komutudur.
- Properties: bulunduğumuz sayfanın Protokol, Type, Size, adres ve güvenliği hakkında bilgi veren komuttur.
- Close: bulunduğumuz ortamdan çıkma komutudur.
B) Edit (Düzen) Menusünde Sırayla:
- Cut (ctrl+X): Bir dosya ya da metni ekrandan silerek başka bir ortama taşımamızı sağlayan komuttur.
- Copy (ctrl+C): İnternet explorer ortamında herhangi bir belgeyi ya da metni kopyalamayı sağlayan komuttur.
- Paste (ctrl+V): Önceden kopyalanmış bir verinin istenilen ortama yapıştırılmasını sağlayan komuttur.
- Select All (ctrl+A): İstenilen belgenin tümünü seçmek için kullanılan komuttur.
- Find (on this page) (ctrl+F): Bulunulan ortamda istenilen kelime/kelime guruplarının bulunmasını sağlayan komuttur.
- Current page: O anda bulunduğumuz sayfayı gösteren komuttur.
C) View (Görünüm) Menüsünde Sırayla;
- Toolbar: İnternet explorer'da araç çubuklarını gösteren (stop,home,back,forward v.b.) komuttur.
- Status Bar: İnternet Explorer'da durum çubuğunu gösteren komuttur.
- Fonts: Yazılan yazının formunda bir değişiklik yapılmak istenildiği zaman (yazının istenilen boyutlarda ayarlanmasını sağlayan) komuttur.
- Stop (esc): Sayfayı yüklemeye başladığımızda bilgisayara bir ağırlık gelirse programı yeniden amamızı sağlayan komuttur.
- Refresh (F5): Girmek istediğimiz sayfa ya da dosyada bir karışıklık çıktığı zaman yeniden girmemizi sağlayan komuttur.
- Source: Yazılan sayfanın HTML kodunu gösteren komuttur.
- Options: Secenekler anlamına gelen bu komut İnternet explorer programının ayarlarının (bağlantı şekli,güvenligi, linklere ozek fonlar verme ...gibi) yapılmasını saglayan komuttur.
D) Go (Görünüm) menüsünde sırasıyla;
- Back (alt+Left Arrow):Bulundugun sayfadan çıkıp bir önceki sayfaya dönmeyi sağlayan komuttur.
- Forward (alt+Right Arrow): Bulundugun sayfadan çıkıp bir sonraki sayfana geçmeyi sağlayan komuttur.
- Start Page: Internet Explorer açıldığında karşımıza ilk gelen sayfayı açmaya yarar
- Search The Web: İnternet explorer ortamında istediğimiz sayfaya gitmemizde kullanılan komuttur.
- Best Of The Web: Web 'in en iyi sayfasını gösterir.
- Read Mail: Internet Explorer ortamında Mail programını devreye sokan ve maillerimizi okumamızı sağlayan komuttur.
- Read News: Internet explorer ortamında News(usenet) ayarlarının yapıldığı ve News' ları okumamızı sağlayan komuttur.
- Open History Folder: Geçmişte bakılan sayfaların bilgisayarın belleğinde tutulduğu yer.(Amacı hızlı erişimi sağlamak.)
E) Favorites menüsünde sırasıyla;
- Add to favorites: İnternet explorer programı içinde beyendigimiz herhangi bir dosya ya da metni favori listemize ekleme komutudur.Bu komut sayesinde seçtiğimiz doya ya da metin ' e hızlı erişim ile karsımıza gelir.
- Organize Favorites:İnternet explorer programı içinde bulunan ve favori listemizin içinde bulunan dosya/dizinleri düzenleme komutudur.
F) Help menüsü;
- Internet explorer hakkında bütün bilgileri alabileceğimiz, yardımcı sözlük görevi gören "yardım" menüsüdür.
Internet Güvenliğine Genel Bakış
Internet, bilgiler hedefine ulaşıncaya kadar bilgisayardan bilgisayara bilgileri göndererek çalışır. Bu nedenle, veri A noktasından B noktasına gönderildiğinde, arada olma şansına sahip olan her bilgisayar ne gönderildiğine bakabilir. Bu da güvenlik problemini ortaya çıkarır.
Örneğin; World Wide Web üzerindeki bir giysi kataloğuna baktığınızda ve bir tişört almaya karar verdiğinizi düşünün. Bu, sipariş formuna kredi kartı numaranız gibi bazı özel bilgilerinizi yazmanızı gerektirir. Giysi şirketinin saygınlığından emin olduğunuz için, kredi kartı numaranızı ve diğer bilgilerinizi yazıp formu doldurarak gönderirsiniz. Bilgileriniz hedef yolu üzerinde bulunan bilgisayarlardan geçerek giysi şirketine ulaşır. Ancak ne yazık ki, aradaki bilgisayarlardan biri gizlice sızarak geçen veriyi kredi kartı numaranız gibi ilginç bir şeyler bulana kadar gözleyebilir.
Bu tür şeyler ne sıklıkla olur? Bunu söylemek çok zordur ancak önemli olan bunun teknik olarak mümkün olmasıdır. Internet büyüdükçe bu tür olaylara da daha sık rastlanacaktır.
Microsoft Internet Explorer sizi ve verilerinizi korumaya nasıl yardım eder?
Birçok Internet bölgesi gönderilen ve alınan verileri yetkisi olmayan kişilerden koruyacak şekilde düzenlenmiştir. Bunlara "gizli" bölgeler adı verilir. Internet Explorer gizli bölgeler tarafından kullanılan güvenlik iletişim kurallarını desteklediğinden, bilgilerinizi güvenle ve gizlilikle bu gizli bölgelere gönderebilirsiniz. (Güvenli bölgeden bir sayfa gösterirken, Internet Explorer durum çubuğunda bir "kilit" simgesi görüntüler.)
Ayrıca, Internet Explorer güvenlik riskini ortaya çıkaracak bir şey yapmaya kalkıştığınızda sizi uyarır.
Örneğin; Kredi kartınızı güvenli olmayan bir bölgeye göndermeye kalkıştığınızda, Internet Explorer bu bölgenin güvenli olmadığı konusunda sizi uyarabilir. Güvenli olduğunu iddia eden bir bölgenin güvenliği şüpheliyse, Internet Explorer bu bölgenin hileli olduğu veya kendini temsil etmediği konusunda sizi uyarabilir. Internet Explorer"ın sizi hangi zamanlarda uyaracağını belirlemek için, Görünüm menüsünden Seçenekler"i tıkladıktan sonra Güvenlik sekmesini tıklayın.
Güvenlik Belgelerine Genel bir Bakış
İki değisik türde güvenlik belgesi vardır; kişisel ve Web bölgeleriyle ilgili.
Kişisel belge, belge isteyen bir istemci, kimlik denetimi sunucusuna kişisel bilgi gönderdiğinizde kullanılır.
Örneğin; Kişisel bir belge, kullanıcı adı ve parolası gibi bilgiler içerecektir.
Web bölgesi belgesi, güvenli bir Web bölgesi Internet Explorer"a o Web bölgesinin güvenliği hakkında kesin bilgiler sağlayan bir belge gönderdiğinizde kullanılır. Bir belge bir kuruluş tarafından belli bir zaman aralığı için yayınlanır. Bir kuruluşun Web bölgesini açmayı denediğinizde, Internet Explorer belgede saklanan Internet adresini ve şu anki tarihin son geçerlilik tarihini geçip geçmediğini kontrol eder. Geçmişse Internet Explorer bir uyarı görüntüleyebilir.
Örneğin; Bir Web bölgesi belgesi, bölgenin güvenli ve gerçek olduğunu kontrol eden bilgi içerir. Bu diğer Web bölgelerinin, özgün güvenli bölgenin kimliğini kullanmamasını garanti eder.
Güvenlik belgelerini görme:
- Görünüm menüsünden Seçenekler"i tıklayın.
- Güvenlik sekmesini tıklayın.
- Sertifikalar alanında istediğiniz seçenekleri ayarlamak için Kişisel, Bölgeler ve Yayımcılar düğmelerini tıklayın.
Not:
Bu seçenekleri seçtiğinizde, siz güvenli Web bölgeleri arasında bilgi alış verişi yapmadan önce, Internet Explorer bu makineye yüklemiş olduğunuz kişisel ve Web bölgesi güvenlik belgelerini kullanacaktır.
detaylı bilgi: Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor.
Üye Ol ya da
Giriş Yap
Konuyu Paylaş
Konu: html Kodları ve Komutları html Nedir (Okunma sayısı 930 defa)
16 Nisan 2007, 20:37:42
