Evlenme engeli, nikâhın devamlı surette haram kılınmasına yol açan, kiºiyi belirli kiºilerle nikâhlanmaktan alıkoyan engeldir.

Kiºinin belirli kiºilerle evlenmesine engel koyan ve bunu haram kılan Kur’ân’ın Nisa Sûresinin 22 ve 23. âyetleridir. Bu âyetlerde, Allah’ın, kendisiyle nikâhlanmayı haram kıldığı akrabalar üç gurupta toplanmıºtır:

1- Kan bağı, yani nesep bağı, yani soy hısımlığı olan kadınlar. Bunlar dört kısımdır:

I) Usul denilen üst soy hısımları: Anne, annenin annesi, babanın annesi... ve üstler.

II) Füru’ denilen alt soy hısımları: Kız, kızın veya oğlun kızları, kız torunları, kız yeğenleri ve kız yeğenlerin kızları.

III) Anne ve babanın fürû’u, yani çocukları, çocuklarının çocukları (öz kardeºler ve yeğenler).

IV) Dede ve ninenin sadece çocukları. Hala, teyze, dayı, amca.

2- Sıhrî hısımlık. Yani evlenmeden doğan hısımlık sebebiyle kendisiyle evlenilmesi haram olanlar.

Bunlar da dört sınıftır:

I) Usûlün (Üstlerin) eºleri: Kiºi, babasının hanımıyla veya babasının hanımının annesiyle evlenemez.

II) Fürû’un (Astların) eºleri: Kiºi, gelinleriyle evlenemez veya kadın dâmatlarıyla evlenemez. (Torunların ...ilâ âhir, altların eºleri de haramdır)

III) Eºinin usûlü: Kiºi hanımının annesiyle (kayınvâlidesiyle) , hanımının ninesiyle (hanımının babasının veya annesinin annesiyle) evlenemez. Kadın kocasının babasıyla (kayın pederiyle), kocasının dedesiyle evlenemez.

IV) Eºinin fürû’u: Kiºi, hanımının kızları, hanımının kızlarının kızları... İle ahir. İle evlenemez.

3- Süt hısımlığı. Süt emme nedeniyle kendisiyle evlenilmesi haram olanlar.

Bunları yedi sınıfta inceliyoruz:

I) Süt usul: Kiºi, sütannesi ile sütbabası ile sütninesi ile ve süt dedesi ile evlenemez. (Sütannenin kocası, kiºinin sütbabasıdır. Sütannenin annesi, kiºinin sütninesidir.)

II) Süt füru’: Kiºi, sütannesinin çocuklarıyla ve torunlarıyla evlenemez. (Çünkü onlar sütkardeºi veya süt yeğenleridir.)

III) Kiºi, süt dede ve ninesinin sadece çocukları ile, yani süt halasıyla, süt teyzesiyle, süt dayısıyla ve süt amcasıyla evlenemez.

IV) Kiºi, eºinin sütannesi ve sütninesi ile evlenemez.

V) Kiºi eºinin süt kızları ve süt torunları ile evlenemez.

VI) Kiºi, sütbabanın ve süt dedenin eºleri ile evlenemez.

VII) Kiºi, sütkardeºlerin, sütoğulların ve süt torunların eºleri ile evlenemez.

Bütün bu sınıflar yukarıdaki âyetten çıkarılmıºtır ki, Peygamber Efendimiz (asm) bunu ºu hadisiyle özetlemiºtir: “Süt emmek, doğum ve nesebin haram kıldığı her ºeyi haram kılar.”1 Baºka bir hadisinde Resulullah (asm) , “Doğmak ve doğurmaktan haram olan ºeyler, sütten de haram olur.”2 Buyurmuºtur.

Fakat evlenme engeli getiren süt emme, ilk iki yaº içinde olmalıdır. İlk iki yaºtan sonra emilen süt, sütkardeºliği getirmez. Kardeºlik getirmediği gibi, evlenme haramlığı ve evlenme engeli de teºkil etmez. Nitekim Peygamber Efendimiz (asm): “Süt haramlığı, açlığını ancak süt ile giderebilen emzik çağındaki süt çocuklarının emdiği süt ile söz konusu olur.”3 buyurmuºtur. Bir diğer hadislerinde ise Allah Resulü (asm): “Süt emme, küçük yaºta ve iki senenin altında olursa evlenmeyi haram kılar.”4 buyurmuºtur. Nitekim Kur’ân’da da süt emme süresi iki yıl olarak belirtilmiºtir: “Anneler, çocuklarını iki tam yıl boyunca emzirirler. Bu hüküm, emzirmeyi tamamlamak isteyenler içindir.”5, Bir diğer âyette de: “Çocuğun sütten kesilmesi iki yıl sürdü.”6 buyrulmuºtur.

Binaenaleyh kardeºlik getiren süt, organ ve dokuların oluºması süreci olan ilk iki yaº içinde emilmiº olmalıdır. İlk iki yaºın üstündeki süt emme iºi, kardeºlik getirmez, evlenme engeli de teºkil etmez.

Dolayısıyla, kan nakli, doku nakli veya organ nakli gibi müdahaleler, iki yaºından sonra emilen veya içilen süt gibi, sadece haricî birer tasarrufturlar; hangi yaºta olursa olsunlar, evlenme engeli teºkil edecek derecede kardeºlik meydana getirmezler. Nitekim ihtiyaç varsa, evli oldukları halde karı ve koca birbirine doku, kan veya organ nakli yaptırabilirler. Bununla evlilikleri bozulmaz.


DİPNOTLAR


1. Buhârî, 2553; Müslim, 1444
2. Müslim, Radâ, 2
3. Müslim, Radâ, 8
4. Dârekutnî, 4/174
5. Bakara Sûresi: 233
6. Lokman Sûresi: 14
 
 


alıntı