HEKİM olmanın temel koşullarının başında, tedaviden önce insanları hastalıklardan korumak gelir. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda, bu çok daha önem kazanır. Aslında bu yazıların temel amacı da aileleri çocukların ruhsal gelişimleri konusunda bilgilendirerek, sorun gelişmesini engellemeye çalışmaktır. Yapılan çalışmalar, ailelere ve okullara yönelik çalışmaların çocuk ruh sağlığını korumada önemli olduğunu göstermektedir. Tüm dünyada çocukluk döneminde ruh sağlığı sorunu yaşayan çocuk sayısı yüksektir. Bu durum çocukları olduğu kadar, ailelerini ve toplumu olumsuz etkilemektedir. Ruh sağlığı sorunları için bazı risk etmenleri vardır. Bunlar çocuğa, aileye ve çevreye ilişkin olarak sınıflanabilir.

1- Çocuğa ilişkin: Anne karnında, doğum sırasında oluşan sorunlar, bunlara ya da genetik nedenlere bağlı kimyasal dengesizlikler, organik bozukluklar önemlidir. Ayrıca zekâ düzeyinin düşük olması, dikkat eksikliği ya da öğrenme güçlüğü olması çocuk için risk etmenleridir. Bazen yapısal olarak bulunan duygusal yetersizlikler risk oluşturur.

2- Aileye ilişkin: Aile bireylerinde ruhsal bozukluk olması çocuk açısından risktir. Buna çocuğun istismar edilmesi, ihmali, şiddete uğraması eklenirse sorun artar. Ayrıca sosyo ekonomik düzeyin düşüklüğü, aile yapısının düzensiz ve sorunlu olması, çatışmalar, çocuklarda ruhsal sorunlara neden olmaktadır.

3- Çevreye ilişkin: Ekonomik sorunlar, işsizlik, okul başarısızlığı, çevresel koşullar, arkadaşlar tarafından dışlanma, çocuk ruh sağlığı için risktir. Bu risk etmenlerine karşın çocuk ruh sağlığını koruyucu etmenlerden de bahsedilebilir. Bunların başında çocuğun bireysel özellikleri gelir. Çocuğun duygusal, zihinsel ve bilişsel gelişiminin iyi olması önemlidir. Ayrıca ailesel özellikler önem kazanır. Ebeveynin çocukla sağlıklı ilişki kurabilmesi, sağlıklı insanların birlikte olması çocuğu korur.

ANNE KARNINDA KORUMA
Riskler ve koruyucu etmenler saptanabildiğine göre, çocukları bazı ruhsal sorunlardan korumak mümkündür. Öncelikle risk etmenlerini azaltmak gerekir. Çocuğa ilişkin risk etmenlerini azaltmanın yollarından biri de anne karnında onu korumaktır. Annenin sağlıklı bir gebelik geçirmesi ve sağlıklı bir doğum yapması bazı sorunları engelleyebilir. Erken dönemde ruhsal açıdan daha büyük risk oluşturacak sorunların saptanması, ailelerin ve çocukların çocuk ruh sağlığı merkezlerine ulaşımının kolaylaştırılması önemlidir. Okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması, erken dönemde tanıma ve müdahale için önemlidir. Özellikle toplumsal açıdan ileride sorun yaratacak davranış bozukluğu, riskli grupların erken tanısı ve önlemler için fırsat yaratır. İleride yıkıcı davranış sorunlarına, saldırganlığa ve şiddete dönebilen karşıt olma, karşı gelme bozukluğu ve dikkat eksikliği gibi özgül sorunlar saptanabilir ve engellenebilir. Ailelerin eğitimi, aile içi şiddeti engellemeye yönelik tedbirler, çocukların istismarını engelleme, ailelerin ekonomik olarak desteklenmeleri, ailesel riskleri azaltacaktır. Özellikle çevresel koşulların kötü olduğu çevrelerde önlem almak gerekir. Okul başarısızlıklarına yönelik çalışmalar, başarısızlığın nedenlerini ortadan kaldırmak, normal eğitim sistemi içinde kalamayan çocukları doğru yönlendirmek, çocuklara spor olanakları sağlamak gerekir. Tüm bunlar başta aileler olmak üzere, okul ve çevre koşullarına yönelik tedbirlerle çocuklarımızı koruyabileceğimizi göstermektedir. Bebek sahibi olmaya karar vermekle başlayıp, sağlıklı gebelik ve doğumla devam eden bu süreç, çocukla iyi ve sağlıklı ilişkiler kurmak, gelişimini tanımak ve izlemekle devam etmektedir. Ailenin bu sorunun üstesinden gelemediği ya da fark etmediği noktalarda, okul devreye girmektedir. Yine de koruyamadığımız durumlarda, bir an önce sorunu fark ederek bir çocuk ruh sağlığı hekimine ulaşmak doğru olur.