Peygamberimizin Aile Hayatı

Yaşadığımız şu zaman dilimine baktığımızda, toplumun ahlaki yapısının dibe vurduğunu, iflas ettiğini görmekteyiz. Toplumu oluşturan en küçük birim olan ailenin durumu içler acısıdır. Öyleyse yeniden aileyi mamur edebilmenin reçetesi nedir? Tabii ki Allahın Kitabı ve O’nun Rasulünün Sünnetidir.

Araştırmamızın amacı; Efendimiz(s.a.s)’in ailevi yaşantısını incelemek ve Müslüman aile yapısı nasıl olur, sorusuna cevap aramaktır. En güzel örnek[1], model ve rehber şüphesiz ki O’dur. Rasulullah’ı (s.a.s) model almak için onu iyi tanımak gerekir. Âcizane sahip olduğumuz hanelerimize ve yuva kuracak genç kardeşlerimize ışık tutması niyetiyle Allah Rasulünün örnek aile hayatını incelemeye çalıştık. Araştırmamızı iki bölümde topladık. 1-Aile Reisi Olarak Rasulullah 2-Bir Baba Olarak Rasulullah.

1-      Aile Reisi Olarak Rasulullah 

İslam Dini’ne göre aile; anne-baba, evlat ve hizmetçilerden oluşur. Bu durum Kur’an’da ana hatlarıyla çizilmiştir.[2]Kur’an’a göre; İslam ailesinde reis babadır. Ailede ahenk ve huzur, Sünnetullah’a göre aileyi oluşturan fertler arasındaki karşılıklı görevlerin bilinmesine ve bu görevlerin yerine getirilmesine bağlıdır.

Yuvada erkek, aile fertlerinin maddi ihtiyaçlarını (gıda, yiyecek, mesken, tedavi) karşılamak, terbiye, öğrenim ve himayelerini sağlamakla mükelleftir. Bunun yanı sıra eşine iyi davranması, kötü söz söylememesi ve hanımını hoş tutması da görevleri arasındadır. Hanımın görevlerine gelince; iffet ve namusunu koruması, eşinin razı olmadığı kimseleri eve almaması, eşini memnun etmesi, eşinin izni olmadan evden çıkmaması ve evinden bir şeyi tasadduk etmemesini sayabiliriz.

Rasulullah(s.a.s)’in yeme-içme konusunda eşlerine cömert davrandığını, kendisi fakirliği tercih etse bile eşlerinin bir yıllık yiyeceklerini temin etmek suretiyle onlara geniş davrandığını bilmekteyiz.[3]Giyecek hususunda da aynı şeyleri söyleyebiliriz. Hz. Aişe’nin birden çok altın yüzük taktığı ve kolye kullandığı bilinmektedir.[4]

Rasulullah(s.a.s) evlenirlerken, kadının hakkı olan mehri ihmal etmemiş, onların haklarını gözeterek mehirlerini peşin ödemiştir. Sadece Hz. Safiyye annemize mehir vermemiş, O’na da:    “Senin mehrin; hürriyetindir” buyurmuştur.[5]  Ümmü Habibe (r.anha)’ın nikâhı Habeşistan’da kıyılmış, kendisi orada ihmal edilmemiş, Necaşi tarafından Rasulullah(s.a.s) adına, O’na da dörtyüz dinar mehir verilmiştir.[6]

Rasululah(s.a.s), Necaşi’den gelen güzel kokuları hanımlarına taksim ederdi. Efendimiz (s.a.s) hanımlarının güzel kokular kullanmalarına müdahale etmezlerdi. [7]İslam Dininde yabancı erkeğe göstermemek kaydıyla kadınlar koku kullanabilir ve süslenebilirler.

Rasulullah(s.a.s), hanımlarıyla sohbete ayrı bir önem vermiştir. Hâlbuki bugünkü ailelerden çok uzak olan bir şeydir sohbet. Sohbet olmazsa muhabbet olmaz. Muhabbetsiz yuvalarda sevgi ve saygıdan söz etmek mümkün değildir. Efendimiz (s.a.s)’in aile hayatına baktığımızda O’nun aile fertlerinin her biri ile şahsen sohbetini, hem de tüm aile fertlerinin birbiriyle sohbetini görmekteyiz. Hz. Peygamber bu sohbetleri aksatmamak için her sabah[8]ve ikindi vakti mescid’den çıktıktan sonraeşlerinin her birini ayrı ayrı ziyaret eder, onlarla sohbet ederdi. Ayrıca ailenin tamamının bir arada olmasını sağlamak amacıyla o gece sıra kimde ise bütün hanımları oraya gelir, birlikte sohbet ederlerdi.[10] İbn-i Sa’d, Rasululah(s.a.s)’in ilk gece sabaha kadar Hz. Safiyye ile sohbet ettiğini rivayet eder.[11]

Bazen birbirlerine kırılan hanımlarının gönlünü almak yine gönüller sultanına düşmüştür. Hz. Cüveyriye annemiz Hz. Peygamber’e, diğer hanımlarının:“ Sen hür değil, cariyesin” diye kendisine takıldıklarını söyleyince, Efendimiz(s.a.s) “Senin mihrin hepsininkinden büyük değil mi? Senin sayende kavminden kırk kişi azad edilmedi mi?” diyerek O’nun gönlünü almıştır.[12]

 Hz. Peygamber(s.a.s)’in yanında, mübarek eşleri rahatlıkla şakalaşabilirlerdi. Hz. Aişe anlatıyor: ”Bir gün Rasululah için bulamaç pişirdim. Yanımıza Hz. Sevde geldi. Sevde’yi yemeğe davet ettim. O kabul etmedi. O’na, yemezse yüzüne bulayacağımı, söyledim. Yine yemeyince, bulamacı yüzüne buladım. Rasulullah manzarayı görünce tebessüm etti ve “Ne duruyorsun, sen de onun yüzüne sür” dedi. Sevde de bulamacı benim yüzüme buladı.[13]

Rasulullah(s.a.s) hanımlarının kıskançlıklarına da tahammül eder, onların gönlünü hoş tutar ve onlara sözlü şakalar yapardı. Hz. Aişe anlatıyor:”Bir gece, Rasulullah hanımlarına mı gitti diye vesveseye düştüm. Rasulullah’ı araştırdım, elim O’nun saçlarına girdi. Durumu anlayan Rasulullah :“Sana yine şeytanın gelmiş olmalı” dedi.[14]

Nasıl ki Rasulullah(s.a.s) insandı, O’nun eşleri de insandı. Her ne kadar Allah, onlara Rasulullah(s.a.s)’in eşi olma şerefini bahşetmişse de, bu durum onları insanüstü kılmaz. Yani onlar da sevinirler-üzülürler, yerler-içerler, hastalanırlar, hatta birbirlerini normal insanlar gibi kıskanırlardı. Hz. Aişe (r.a)’ın, Zeynep b. Cahş’ı anlatırken; onu, “Ağzındaki tükürüğü kurutacak kadar “ şiddetli kıskandığı rivayet edilir. Bu kadar kıskandığı Zeynep validemizi, yine Aişe annemiz şöyle anlatır:’’ Rasulullah(s.a.s)’in zevceleri arasında benimle en çok yarışan kadındı. Ancak din hususunda Zeynep kadar hayırlı, Allah’tan korkan, doğru sözlü, sıla-i rahim’e düşkün, çok sadaka veren bir başka kadın bilmiyorum”.[15]Rasulullah(s.a.s)’in zevceleri arasındaki bu kıskançlığı birbirleriyle olan ilişkilerini zedeleme noktasında algılamamalıyız. Bilakis bu, Allah Rasülüne olan aşkın, O’na duyulan sevginin büyüklüğünün tezahürüdür. Maşuk Rasulullah(s.a.s) olunca, nasıl kıskanılmasın ki.

Rasulullah(s.a.s), hanımlarıyla iştişare eder ve buna önem verirdi. İlk vahiy geldiğinde, Hz. Peygamber çok korkmuş ve yaşadıklarını Hz. Haticeye anlatmıştı. Hz. Hatice de sevgili eşini teskin ve teselli etmişti.[16] Yine Hudeybiye Günü antlaşma imzalanıp o yıl umre yapılmaması kararı alınınca, ihramını giymiş hazır bekleyen sahabiler, Rasulullah(s.a.s)’i dinlemek istememişlerdi. Peygamberimiz, durumu yanında bulunan eşi Ümmü Seleme’ye açınca, O:” Ya Rasulallah! Sen kalk, kurbanını kes. Onlar sana uyacak ve kurbanlarını keseceklerdir” demiş,[17]gerçekten de onun dediği gibi olmuştur.

Rasulullah(s.a.s) bütün zevcelerine ayrı ayrı değer verir, onları sevdiğini ifade ederdi.[18] Eşlerini bineğine alması, bineklerine binerken onlara yardımcı olması[19], davet edildiği yemeği “Hanım da olursa” kaydıyla kabul etmesi, O’nun hanımlarına verdiği değeri göstermesi bakımından oldukça önemlidir.[20]

Rasulullah(s.a.s),eşlerinin yakınlarıyla candan ilgilenirdi. Hz. Aişe validemiz şöyle rivayet ediyor:”Rasulullah her koyun kestiğinde, Hz. Hatice’nin yakınlarına mutlaka bir pay gönderirdi”[21]. Rasulullah(s.a.s), dadısı Ümmü Eymen’i de yakın aileden saymış ve kendisine annesi gibi ilgi göstererek ona :“Anneciğim” diye[22]hitap etmiştir.

 Efendimiz(s.a.s) eşleri arasında son derece adil davranırdı. Hanımlarının yanında mutlaka belli bir sıraya göre kalırdı. Sefere çıktığında kimi yanında götüreceğini de kura ile tespit ederdi. Hayatının son günlerinde hanımlarının odalarını dolaşacak gücü olmadığı için, eşlerinin rızasını alarak Hz. Aişe’nin odasında kalmıştır.[23]

Rasulullah(s.a.s) ev işlerinde ailesine yardım ederdi. Hz.Aişe’den naklen:”Rasulullah ailesinde ne yapardı?”, diye sorulduğunda; Hz Aişe(r.a):”Ailesinin hizmetinde olur, namaz başlayınca evden çıkardı..” buyurdu. Bu hizmetlerin neler olduğu sorulunca, O’da: “Ayakkabı tamiri, elbise yamaması, dikiş, elbise temizliği, siz erkeklerin evde yaptığı her çeşit iş”, diyerek cevap vermiştir.[24]Bazı rivayetlerde, buna ilaveten kendisinin yemek yaptığı da bildirilmektedir.[25]

Rasulüllah(s.a.s), ailesinin yanına girip-çıkanlarla yakından ilgilenmiştir. Ümmü Seleme (r.a)nın anlattığına göre: Odasında Rasulüllahla oturuken yanlarına bir muhannes (çift cinsiyetli) gelir. O kişi, Ümmü Seleme’nin erkek kardeşine şöyle der: “Yarın Allah Taif’i veya Hayber’i fethetmeyi müyesser kılarsa, sana Gaylan’ın kızını göstereceğim.”ve uygunsuz birkaç kelime eder. Efendimiz(s.a.s) de Ümmü Seleme’ye: “ Bu, bir daha eve girmeyecektir. ”  buyurur.[26] Efendimiz (s.a.s) bu hadisiyle, hanımların kesin olan vazifelerinden birinin de eşinin istemediğini eve almamak olduğunu göstermiştir.

Rasulullah(s.a.s)’in ocağı bir mektepti. Bu mektebin devamlı öğrencileri ise Ümmühat’ül- Müminin=Müminlerin anneleridir. Annelerimizin görevi çok büyüktü. Hem eşleri, cananları, hem de biricik Hoca’larından aldıkları bilgileri aktarmak ve bu bilgileri yaşayarak canlı örnekler olmaktı. Efendimiz, yuvasında gördüğü olumsuz durumlara her defasında müdahale etmiş, olması gerekeni öğretmiştir. Hz.Aişe’nin kardeşi Esma’nın kıyafetinin uygun olmadığını söylemesi, bunun akla gelen ilk örneğidir.[27]

Allah Rasulü’nün Hane-i Saadetlerine baktığımızda; bir canlılık, dirilik görmekteyiz her daim. Yuvaları bazen mescid, bazen medrese, bazen güzel sohbetlerin olduğu tatlı bir mekân. Aile fertleri birbirine öyle bağlı ki, tek vücut gibi. Öyle geniş bir aile ki; eşleriyle, çocuklarıyla, torunlarıyla, hizmet edenlerle, can dostlarıyla. O vücudu ayakta tutan tek şey ise Allah ve Rasulüne olan bağlılıktır.

Öyleyse var mısınız, yuvalarımızı yeniden diriltmeye. Var mısınız, Allah ve Rasulüne olan bağlılığı sil baştan yazmaya…                                           

Mihriban ÇAVUŞOĞLU

________________________________________

[1]Ahzab, 33/21

[2]Nur, 24/58-61

[3]  Buhari, Ebu Abillah Muhammed ibn-i İsmail, Edeb’ül-Müfred, Kahire,1379,Nafakat/3

[4]İbn-i Hacer Şihab’ud-Din Ebu’l-Fazl Ahmed İbn-i Ali el-Askalani, Buluğ’ul-Meram min Edilleti’l-Ahkâm (ter. Ahmet Davudoğlu) Sönmez neş. İst.1970,c.I, s. 392-393

[5] İbn-i Mace, Nikâh/3

[6] İbn-i Sa’d Ebu Abdillah Muhammed, et-Tabakat’ul-Kübra, Beyrut1960,c.4,s.75

 [7]Heysemi, Nur’ud-Din Ali b. Ebi Bekir, Mecme’uz-Zevaid ve Menbe’ul-Fevaid, Beyrut 1967,c.4s.324

[8] Heysemi,a.g.e.,s.316

[9] İbn Sa’d, a.g.e. c.8,s.170

[10]Müslim, Nikâh/46

[11] İbn Sa’d, a.g.e. c.8,s.122

[12] Heysemi,a.g.e.s.250

[13] Şebnem kadın ve aile dergisi, Nisan 2008,s.4

 [14]Nesai, İşret’un- Nisa/4

[15] Nesai, İşret’un- Nisa/4

[16] Buhari, Bed’ul-Vahiy/1

[17]  Algül, Hüseyin, İslam Tarihi, Gonca Yayınevi 1991,c.I,s.443

[18] İbn-i Hacer,feth’ul- Bari bi Şerh’il- Buhari,Mısır 1959,c.8,s.22-23

[19] İbn-i Hacer, el-Metalib’u Aliye, c.2,s.417

[20]İbn-i Hacer, el-Metalib’u Aliye, c.6,s.427

[21] Tirmizi, Birr/70

[22] İbn Sa’d, a.g.e, c.8,s.225

[23] İbn-i Mace, cenaiz/ 64

[24] Buhari, ezan/44; Tirmizi, kıyamet/ 46

[25] Tirmizi, eş-Şemail’ül –Muhammediyye,Humus1968 s.181

 [26] İbn-i Hacer, age, c.11, s.247 -249

[27]  Heysemi, age, c.5, s. 137